Adrenalina - wzór, rola w organizmie, działanie, poziom, nadmiar
Adrenalina to najważniejszy hormon syntetyzowany przez rdzeń nadnerczy. Nadnercza to niewielkie narządy zlokalizowane na górnych biegunach nerek, których rolą jest syntetyzowanie licznych grup hormonów: glikokortykosteroidów (kortyzol) oraz mineralokortykosteroidów (aldosteron), hormonów płciowych (androgenów) oraz katecholamin. Katecholaminy to głównie adrenalina i noradrenalina. Adrenalina określana jest - wraz z kortyzolem - mianem hormonu stresu.
Adrenalina - rola w organizmie
Adrenalina to hormon odpowiedzialny za generowanie odpowiedniej reakcji organizmu w odpowiedzi na stres. Mowa o generowaniu stanu gotowości i mobilizacji w sytuacji potencjalnego zagrożenia. Adrenalina powoduje zatem:
- przyspieszenie akcji serca,
- rozszerzenie naczyń krwionośnych,
- wzrost ciśnienia krwi,
- rozszerzenie oskrzeli, ułatwia oddychanie,
- wzrost poziomu glukozy we krwi,
- zahamowanie agregacji płytek,
- rozluźnienie mięśniówki gładkiej przewodu pokarmowego.
Adrenalina wydzielana jest w odpowiedzi na zadziałanie czynników stresowych. Jednocześnie dochodzi do skokowego wyrzutu noradrenaliny.
Zbyt wysoki poziom adrenaliny
Nadmiar adrenaliny towarzyszy najczęściej przewlekłemu stresowi. Wtedy dochodzi do stałej stymulacji nadnerczy. Wydzielaniu adrenaliny towarzyszy wydzielanie innego hormonu stresu - kortyzolu. Konsekwencją długotrwałego oddziaływania tych hormonów na organizm jest przede wszystkim rozwój nadciśnienia tętniczego krwi, hiperglikemia i rozwój cukrzycy, nasilenie stanów zapalnych oraz rozwój chorób autoimmunologicznych, spadek odporności, osteoporoza, większe narażenie na rozwój zawału serca czy udaru mózgu.
Inną przyczyną podwyższonego stężenia adrenaliny we krwi jest guz chromochłonny, czyli nowotwór nadnerczy syntetyzujący nadmierne ilości hormonu. W przebiegu tego schorzenia charakterystyczne jest występowanie nadciśnienia tętniczego, bladości skóry, nadmiernej potliwości, napadowych bólów głowy oraz przyspieszonej akcji serca.
Niski poziom - niedobór adrenaliny, nie ma znaczenie klinicznego, gdyż taki stan nie jest spotykany w organizmie.
Badanie poziomu adrenaliny
Oznaczanie adrenaliny wykonywane jest przy podejrzeniu guza chromochłonnego. Adrenalinę można oznaczyć we krwi, jednak z racji skokowego wydzielania adrenaliny zawsze istnieje ryzyko, że w momencie pobierania próbki krwi poziom adrenaliny będzie prawidłowy. Dlatego zalecane jest badanie poziomu adrenaliny w dobowej zbiórce moczu.
Prawidłowy poziom adrenaliny we krwi to około 240-480 pmol/l (44-80 pg/ml), zaś w dobowej zbiórce moczu - poniżej 20 mikrogramów na dobę.
Zastosowanie adrenaliny w medycynie
Adrenalina w formie zastrzyków stosowana jest w sytuacjach zagrożenia życia. Adrenalina jako lek stosowana jest przede wszystkim we wstrząsie anafilaktycznym, w przebiegu którego dochodzi do powstawania obrzęków i rozwoju zaburzeń oddychania. W takich sytuacjach adrenalina podawana jest domięśniowo. Adrenalina stosowana jest także dosercowo lub dożylnie w stanach zatrzymania akcji serca, znajduje ponadto zastosowanie w ostrym napadzie astmy oskrzelowej.
