Histamina - rola w organizmie, nietolerancja. Histamina w żywności

Histamina to związek syntetyzowany w naszym organizmie. Ta amina biogenna magazynowana jest w ziarnistościach komórek tucznych i uwalniana w odpowiedzi na działanie rozmaitych czynników. Główną rolą histaminy w organizmie jest regulowanie przebiegu reakcji alergicznych. Zbyt duży poziom histaminy we krwi może nawet prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego. Coraz częściej stwierdzana jest ponadto nietolerancja histaminy.

Rola histaminy w organizmie

Histamina to hormon tkankowy gromadzony w komórkach tucznych, czyli komórkach odpornościowych zlokalizowanych w obrębie skóry i błon śluzowych. Histamina pełni rolę ochronną w organizmie - przyśpiesza gojenie ran, wpływa na napięcie mięśni gładkich (oskrzeli, żołądka, jelit, macicy), współdziała z innymi hormonami (reguluje wydzielanie hormonów przedniego płata przysadki, pobudza wydzielanie soku żołądkowego), reguluje przebieg reakcji alergicznych - zadziałanie alergenu prowadzi do uwolnienia histaminy. Wtedy związek ten odpowiada za rozszerzenie naczyń krwionośnych (spadek ciśnienia), zwiększenie przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych, generuje powstanie miejscowego zaczerwienienia i obrzęku, pośredniczy w pobudzeniu receptorów bólu.

W wyniku alergii może pojawić się "przesadna" reakcja organizmu na niewielkie zagrożenie - świąd skóry, katar, zaczerwienienie i łzawienie oczu, duszności, kaszel, biegunki. Hormon ten zatem w pewnych okolicznościach może spowodować szkody w organizmie.

Czynniki generujące uwalnianie  histaminy z komórek tucznych to przede wszystkim zadziałanie rozmaitych alergenów: kontaktowych, pokarmowych czy wziewnych. Inne bodźce to urazy, ucisk czy zimno.

Histamina w żywności

Źródłem histaminy w organizmie mogą być także produkty żywnościowe. Spożywana w większych ilościach może być szkodliwa dla zdrowia - może bowiem doprowadzić do tzw. pseudouczulenia oraz zatrucia.

Najwięcej histaminy zawierają następujące składniki diety:

• dojrzewające sery,
• kiszonki,
• konserwy rybne i surowe ryby,
• rośliny strączkowe,
• owoce morza,
• cytrusy,
• bakłażany,
• pomidory,
• czekolada.

Wstrząs anafilaktyczny - gdy histaminy jest za dużo

Uwolnienie zbyt dużej ilości histaminy z komórek tucznych oraz przedostanie się jej do krążenia krwi może wywołać ogólnoustrojową reakcję określaną mianem wstrząsu anafilaktycznego. W Polsce rocznie zdarza się około kilku tysięcy przypadków takiej reakcji organizmu na kontakt z alergenem. Około 2 - 3 % przypadków kończy się śmiercią.

Objawy wstrząsu anafilaktycznego pojawiają się nagle i obejmują m. in.:

• duszność i napady świszczącego kaszlu,
• skurcz oskrzeli,
• obrzęk krtani,
• nagły spadek ciśnienia krwi prowadzący do omdleń,
• przyspieszenie akcji serca,
• wymioty i biegunki.

W skrajnych przypadkach dochodzi do niewydolności krążeniowo - oddechowej i bezpośredniego zagrożenia życia. Konieczne jest podanie zastrzyku z adrenaliną i profesjonalna pomoc lekarska.

Nietolerancja histaminy

Zbyt wysoki poziom histaminy w organizmie może być związany z tzw. nietolerancją histaminy. Stan ten nie ma jednak nic wspólnego z reakcją układu immunologicznego. Na skutek mutacji enzymu rozkładającego histaminę (enzymu DAO) histamina uwolniona z tkanek oraz dostarczona wraz z dietą nie jest rozkładana. Przyczyną nietolerancji histaminy może być wrodzony defekt enzymu. Istnieje także postać nabyta nietolerancji histaminy, która może być generowana stanami zapalnymi jelit, stresem, niedoborami witaminy B6, C oraz cynku a także wirusowym zapaleniem wątroby.

Kumulacja histaminy w organizmowi powoduje:

• wysypki skórne,
• chroniczne migreny,
• nadciśnienie,
• trudności w oddychaniu,
• katar.

Sposobem na nietolerancję histaminy jest unikanie żywności zawierającej histaminę oraz stosowanie leków przeciwhistaminowych.

Leki przeciwhistaminowe

Leki antyhistaminowe to podstawowe leki stosowane w leczeniu alergii. Ich działanie sprowadza się do blokowanie receptorów dla histaminy - w ten sposób ograniczone zostaje jej uwalnianie z komórek tucznych. Pomaga to zminimalizować objawy alergii. Niektórzy pacjenci sięgają po leki przeciwhistaminowe jedynie okazyjnie, inni - wymagają stałego leczenia. Leki wcześniejszej generacji powodowały wiele skutków ubocznych, takich jak senność i zaburzenia koncentracji.  Leki nowszych generacji wolne są od takich działań niepożądanych.

Wiele leków przeciwhistaminowych dostępnych jest bez recepty. Leki tego typu można przyjmować w postaci tabletek, syropów, kropli, aerozolu do nosa czy maści.