Diagnostyka - wyniki morfologia krwi - badania krwi
Dbanie o zdrowie swoje i najbliższych staje się modnym sposobem na troskę, ale także profilaktykę prozdrowotną. Ludzie coraz częściej i chętniej wykonują profilaktyczne badania w zakresie morfologii, badań narządów narażonych na występowanie nowotworów oraz hormonów, białek i innych.
Chociaż liczba osób korzystających z badań profilaktycznych nie jest zadowalająca, to zdecydowanie cieszy wzrost zainteresowania możliwością kontroli swoich wyników.
Morfologia krwi
Podstawowymi badaniami, które wykonywane są w laboratoriach uznaje się badania krwi - morfologię. Kiedy organizm słabnie, bądź zaczyna się proces, który w zdecydowany sposób szkodzi zdrowiu, to wszystko odzwierciedla wynik morfologii. Anemia, białaczka, zakażenia wirusowe: jak analizować podstawowe wyniki krwi? Co oznacza wynik powyżej lub poniżej normy? Jeśli norma została przekroczona, co może oznaczać - bać się, czy nie? Wiadomym jest, że gdy wynik jest niepokojący to należy skonsultować się z lekarzem, ale warto orientować się, co dane liczby na naszym wyniku oznaczają. Zapraszamy do poniższej lektury, jednocześnie zaznaczamy, że podane interpretacje nie zastąpią wizyty u lekarza specjalisty. Podane sugestie są uogólnione - każdy pacjent jest indywidualnym obiektem badań.
Jak interpretować wyniki podstawowych badań morfologicznych?
Z fachowego punktu widzenia morfologia jest podstawowym, diagnostycznym badaniem krwi - analizą elementów morfotycznych znajdujących się w krwi człowieka. Jest także badaniem najczęściej wykonywanym wśród wszystkich dostępnych we wszystkich laboratoriach. Wykonując morfologię objęte badaniem są następujące krwinki: białe (leukocyty), czerwone (erytrocyty) oraz płytki krwi (trombocyty). Na wyniku morfologii istnieją skróty tych krwinek, odpowiednio: RBC (czerwone krwinki), WBC (białe krwinki) oraz PLT (płytki krwi). To ogólne badanie krwi wykonuje się z różnych powodów, do których zalicza się między innymi: podejrzenie niedokrwistości, nadkrwistości lub krwotoku wewnętrznego, podejrzenie stanu zapalnego, choroby zakaźnej oraz dla diagnostyki innych chorób krwi niż wymienione dotychczas. Pobranie krwi na to badanie następuje z krwi żylnej lub włośniczkowej, nakłucie płytkie.
Normy dla dorosłych kobiet *
- WBC krwinki białe - leukocyty: 4 - 10 x 109/l
- RBC krwinki czerwone - erytrocyty: 4.2 - 5.4 x 1012/l
- PLT płytki krwi - trobmocyty: 150 - 400 x 109/l
- hemoglobina: 12 - 16 g/dl
- HCT - hematokryt: 37 - 47%
- MCV: 81 - 99fl
- MCH: 27 - 31pg
- MCHC: 33 - 37g/dl
- RDW - Anizocytoza: 11.5 - 14.5%
Normy dla dorosłych mężczyzn *
- WBC krwinki białe - leukocyty: 4 - 10 x 109/l
- RBC krwinki czerwone - erytrocyty: 4.7 - 6.2 x 1012/l
- PLT płytki krwi - trobmocyty: 150-400 x 109/l
- hemoglobina: 14 - 18 g/dl
- HCT - hematokryt: 42 - 52%
- MCV: 80 - 94fl
- MCH: 27 - 34pg
- MCHC: 33 - 37g/dl
- RDW - Anizocytoza: 11.5 - 14.5%
Na straży odporności leukocyty - krwinki białe
Wytwarzane w szpiku kostnym i tkance limfatycznej elementy morfotyczne krwi są odpowiedzialne za procesy immunologiczne ustroju. To właśnie one ochraniają ustrój przed wniknięciem do organizmu obcych ciał - patogenów. Leukocyty tworzą jeden układ, na który składa się aż pięć rodzajów krwinek białych, a do nich zalicza się: granulocyty obojętnochłonne, granulocyty kwasochłonne, granulocyty zasadochłonne, monocyty i limfocyty. Każdy rodzaj jest odpowiedzialny za inną funkcję w organizmie.
Wiek Średnia** Zakres **
12 mies. 11.4 x 109/l 6.0 - 17.5 x 109/l
4 lata 9.1 x 109/l 5.5 - 15.5 x 109/l
6 lat 8.5 x 109/l 5.0 - 14.5 x 109/l
10 lat 8.1 x 109/l 4.5 - 13.5 x 109/l
21 lat 7.4 x 109/l 4.5 - 11.0 x 109/l
dorośli 7.8 x 109/l 4.4 - 11.3 x 109/l
Norma dla całej grupy tych krwinek jest średnio około 7 - 9 tysięcy na milimetr sześcienny, choć dla poszczególnych grup będzie on nieco się wahał w granicach 4.4 (dolna granica) - aż do 17.5 tysięcy u niemowląt. Wynik może wyjść nieco zaburzony, gdy badanie nie jest wykonywane na czczo lub po wysiłku fizycznym. Wzrost limfocytów świadczyć może o: zakażeniach, stanach zapalnych, nowotworach, uszkodzeniach wszelkiego rodzaju. Spadek liczby zaś może świadczyć o: uszkodzeniach szpiku kostnego, przyjmowanych lekach obniżających liczbę leukocytów, wstrząsie anafilaktycznym lub chorobach nowotworowych.
Aby określić, z jakiej przyczyny liczba leukocytów jest podwyższona warto, a nawet należy sprawdzić poszczególne rodzaje krwinek białych, które są następujące:
- NEUTROCYTY (granulocyty obojętnochłonne) - norma: 1.5 - 8.5 x 10 (do potęgi 9) na litr krwi. Są najliczniejszą grupą krwinek białych. Zaburzenia powyżej oznaczają zakażenia miejscowe i uogólnione, choroby nowotworowe lub choroby metaboliczne. Poniżej oznaczać mogą: niedokrwistość i różnego rodzaju zakażenia.
Wiek Średnia** Zakres **
12 mies.3.5 x 109/l 1.5 - 8.5 x 109/l
4 lata 3.8 x 109/l 1.5 - 8.5 x 109/l
6 lat 4.3 x 109/l 1.5 - 8.0 x 109/l
10 lat 4.4 x 109/l 1.8 - 8.0 x 109/l
21 lat 4.4 x 109/l 1.8 - 7.7 x 109/l
dorośli 4.4 x 109/l 1.8 - 7.7 x 109/l
- EOZYNOCYTY (granulocyty kwasochłonne) - norma: 0 - 0.70 x 10 (do potęgi 9) na litr krwi. Odpowiadają za kontrolowanie reakcji antygen-przeciwciało. Zaburzenia powyżej normy mogą oznaczać choroby zakaźne, pasożytnicze lub różnego rodzaju alergie. Wartości poniżej 0.05 mogą oznaczać wpływ działania hormonów nadnerczowych i acetylocholiny, urazy lub po prostu wysiłek fizyczny.
Wiek Średnia** Zakres **
12 mies. 0.30 x 109/l 0.05 - 0.70 x 109/l
4 lata 0.25 x 109/l 0.02 - 0.65 x 109/l
6 lat 0.23 x 109/l 0 - 0.65 x 109/l
10 lat 0.20 x 109/l 0 - 0.6 x 109/l
21 lat 0.20 x 109/l 0 - 0.45 x 109/l
dorośli 0.20 x 109/l 0 - 0.45 x 109/l
- BAZOCYTY (granulocyty zasadochłonne) - norma: 0 - 0.2 x 10 (do potęgi 9) na litr krwi. Biorą udział w odpowiedzi na nadwrażliwość (reakcja alergiczna). Zbyt wiele bazocytów w organizmie może świadczyć o stanach alergicznych (natychmiastowe), przewlekłej białaczce szpikowej lub niedoczynności tarczycy. Mała ilość może świadczyć o ostrych infekcjach, gorączki reumatycznej lub zwyczajnego stresu.
Wiek Średnia** Zakres **
12 mies. 0.05 x 109/l 0 - 0.2 x 109/l
4 lata 0.05 x 109/l 0 - 0.2 x 109/l
6 lat 0.05 x 109/l 0 - 0.2 x 109/l
10 lat 0.04 x 109/l 0 - 0.2 x 109/l
21 lat 0.04 x 109/l 0 - 0.2 x 109/l
dorośli 0.04 x 109/l 0 - 0.2 x 109/l
- LIMFOCYTY - norma: 1.0 - 10.5 x 10 (do potęgi 9) na litr krwi. To odpowiedzialne komórki za rozpoznanie antygenu i udział w odpowiedzi immunologicznej. Wzrost liczby limfocytów w organizmie człowieka może oznaczać: zakażenia, białaczki, chłoniaki, choroby wirusowe oraz zakażenia niewirusowe. Liczba musi być jednak znacznie podwyższona, aby stwierdzić daną dolegliwość. Spadek liczby może oznaczać: zakażenia wirusowe, wrodzone defekty odpornościowe lub niewydolność nerek i krążenia.
Wiek Średnia** Zakres **
12 mies. 7.0 x 109/l 4.0 - 10.5 x 109/l
4 lata 4.5 x 109/l 2.0 - 8.0 x 109/l
6 lat 3.5 x 109/l 1.5 - 7.0 x 109/l
10 lat 3.1 x 109/l 1.5 - 6.5 x 109/l
21 lat 2.5 x 109/l 1.0 - 4.8 x 109/l
dorośli 2.5 x 109/l 1.0 - 4.5 x 109/l
- MONOCYTY - norma: 0.0 - 1.1 x 10 (do potęgi 9) na litr krwi. Komórki te odpowiedzialne są za usuwanie wszystkich komórek, które organizmowi już się nie przydadzą. Ich rola wiąże się z odpornością organizmu. Wszystkie wyniki, które będą powyżej normy świadczyć mogą o: zakażeniach bakteryjnych, reakcjach zapalnych czy chorobach nowotworowych. Poniżej normy będzie oznaczać stan po leczeniu glikosterydami lub podczas infekcji organizmu, które powodują spadek liczby komórek białych.
Wiek Średnia** Zakres **
12 mies. 0.55 x 109/l 0.05 - 1.1 x 109/l
4 lata 0.45 x 109/l 0 - 0.8 x 109/l
6 lat 0.40 x 109/l 0 - 0.8 x 109/l
10 lat 0.35 x 109/l 0 - 0.8 x 109/l
21 lat 0.30 x 109/l 0 - 0.8 x 109/l
dorośli 0.30 x 109/l 0 - 0.8 x 109/l
Odpowiedzialne za transport tlenu w organizmie erytrocyty - krwinki czerwone
Czerwone krwinki - erytrocyty są podstawowym elementem krwi obwodowej. Odpowiedzialne są za rozprowadzanie tlenu pozyskiwanego z powietrza do wszystkich komórek ciała. Czerwone krwinki odbierają dwutlenek węgla, usuwając go z krwi do płuc, skąd wydostawany jest na zewnątrz ustroju. Czerwone krwinki są też nośnikiem hemoglobiny, a hematokryt oznacza objętość erytrocytów w pełnej krwi.
Normą dla erytrocytów jest: 3.4 - 5.2 x 10 (do potęgi 12) na litr krwi u kobiet** i 3.1 - 5.7 x 10 (do potęgi 12) na litr krwi u mężczyzn**. Wzrost liczby erytrocytów w organizmie człowieka może oznaczać: wrodzone i nabyte wady serca, rozedmę płuc, torbielowatość nerek, nowotwory lub czerwienicę a także odwodnienia. Spadek liczby czerwonych krwinek to: niedokrwistość (anemia), nagła utrata krwi lub przewodnienie.
Hematokryt jest frakcją objętościową krwinek czerwonych i oznaczany jest w procentach. Hematokryt zależy od liczby i objętości krwinek. Norma hematokrytu dla mężczyzn i kobiet może się nieco różnić - dla kobiet: 31.0 - 46.0%**, zaś dla mężczyzn: 27.5 - 49.5%**. Wzrost stężenia w organizmie człowieka może oznaczać nadkrwistości wszelakiego rodzaju, oparzenia, odwodnienia. Spadek zaś to sugestia niedokrwistości, ciąży lub przewodnienia.
Hemoglobina jest głównym składnikiem erytrocytów, zawiera atomy żelaza i przyłącza atom tlenu. Głównie ona jest odpowiedzialna za przenoszenie tlenu po wszystkich komórkach ciała. Wzrost stężenia to nadkrwistości i odwodnienia, zaś spadek to niedokrwistości i przewodnienia.
Normy hemoglobiny: 10.2 - 15.6 g/dl dla kobiet** i 10.7 - 17.2 g/dl dla mężczyzn**.
Inne wskaźniki obecne na wyniku morfologii - MCV, MCHC, RDW oraz płytki krwi
- MCH, czyli średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej. Przyjmuje normę: u kobiet (24.0 - 34.5), a u mężczyzn (24.5 - 35.0). Wskaźnik ten może pomóc w rozpoznaniu objawów chorób związanych z krwią - nadmierną lub zbyt małą ilością hemoglobiny w organizmie. Mówi on o ilości hemoglobiny w jednej, poszczególnej krwince czerwonej. Zarówno wzrost i spadek będzie informował o niedokrwistości - pierwsze o nadbarliwych niedokrwistościach, drugie o niedoborze żelaza lub nowotworach.
Wiek Kobiety** Mężczyźni**
0 - 2 24.0 - 31.0 24.5 - 29.0
3 - 6 25.0 - 30.5 25.5 - 29.5
7 - 12 25.5 - 31.0 26.0 - 31.0
13 - 16 27.0 - 32.0 26.5 - 32.0
17 - 19 27.0 - 33.0 27.0 - 32.5
20 - 29 27.5 - 33.0 27.5 - 33.0
30 - 39 27.0 - 34.0 27.5 - 33.5
40 - 49 27.0 - 34.0 27.5 - 34.0
50 - 59 27.0 - 34.5 27.5 - 34.0
60 - 65 26.5 - 33.5 27.0 - 34.5
> 65 26.0 - 34.0 26.0 - 35.0
- MCHC oznaczające średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej. Normą dla kobiet będzie (32.2 - 36.8) a mężczyzn (32.0 - 37.0). Wzrost tego wskaźnika oznaczać może: niedokrwistości oraz zbyt dużo elektrolitów we krwi. Zbyt mała ilość to niedokrwistości z niedoboru żelaza a także hipotoniczne zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.
Wiek Kobiety** Mężczyźni**
0 - 2 33.0 - 36.6g/dl 32.2 - 36.6g/dl
3 - 6 32.4 - 36.8g/dl 32.2 - 36.2g/dl
7 - 12 32.2 - 36.8g/dl 32.0 - 37.0g/dl
13 - 16 32.4 - 36.8g/dl 32.2 - 36.4g/dl
17 - 19 32.6 - 36.2g/dl 32.2 - 36.4g/dl
20 - 29 32.6 - 35.6g/dl 32.8 - 36.2g/dl
30 - 39 32.6 - 35.8g/dl 32.6 - 36.2g/dl
40 - 49 32.4 - 35.8g/dl 32.6 - 36.4g/dl
50 - 59 32.2 - 35.8g/dl 32.6 - 36.2g/dl
60 - 65 32.2 - 35.6g/dl 32.2 - 36.9g/dl
> 65 31.8 - 36.8g/dl 32.0 - 36.4g/dl
- MCV, czyli średnia objętość krwinki czerwonej - służy głownie do charakterystyki rodzaju niedokrwistości. Powyższe dwa pierwsze wskaźniki pomagają w interpretacji niedokrwistości. Wartości referencyjne dla tego wskaźnika są następujące: dla kobiet (72 - 100) i dla mężczyzn (70 - 103). Wobec tego będą trzy stopnie zaburzeń - poniżej liczby 80, między 80-100 a także powyżej 100.
- wartości poniżej 80: niedokrwistości z niedoboru żelaza, choroby przewlekłe.
- wartości między 80 - 100: niedokrwistości hemolityczne, pokrwotoczne, wczesną fazę z niedoboru żelaza, anemie.
- powyżej 100: niedobór witaminy B12, kwasu foliowego, choroby wątroby.
Wiek Kobiety** Mężczyźni**
0 - 2 72 - 89fl 70 - 92fl
3 - 6 76 - 90fl 76 - 87fl
7 - 12 76 - 91fl 76 - 89fl
13 - 16 79 - 93fl 79 - 91fl
17 - 19 80 - 96fl 79 - 95fl
20 - 29 82 - 96fl 81 - 96fl
30 - 39 81 - 98fl 80 - 97fl
40 - 49 80 -100fl 81 - 98fl
50 - 59 82 - 99fl 82 - 99fl
60 - 65 80 - 99fl 81 -100fl
> 65 80 -100fl 78 -103fl
Trzy powyższe wskaźniki należy analizować ze sobą razem, a także w porównaniu z głównymi elementami morfotycznymi krwi - leukocytami, erytrocytami lub płytkami krwi.
- RDW oznacza miarę rozkładu objętości krwinek czerwonych, który przyjmuje normę jako: 11.5 - 14.5%**. Ten wskaźnik razem z MCV służy jako różnicowanie niedokrwistości mikrocytowych.
- Płytki krwi są komórkami krwi nieposiadającymi jąder, wytwarzane są przez megakariocyty w szpiku kostnym. Biorą udział w hemostazie pierwotnej. Ich wartości referencyjne przyjmują wartości: 140 - 440 x 10 (do potęgi 9) na litr krwi**. Zaburzenia związane z liczbą trombocytów w krwi będą następujące:
- WZROST: nadpłytkowość samoistna, białaczka szpikowa, przewlekłe choroby zapalne, nowotworowe i wysiłek fizyczny.
- SPADEK: oznacza małopłytkowości spowodowane zmniejszonym lub upośledzonym wywarzaniem płytek - gruźlica, niedobór witaminy B12, infekcje, niewydolność nerek, krwawienia, hemodializa.
Źródła danych liczbowych:
- * www.polki.pl (pierwsze zestawienie)
- ** www.emedea.pl (pozostałe zestawienia)