Żyworódka - właściwości, zastosowanie, uprawa

Żyworódka jeszcze do niedawna zdobiła parapety w domu, pełniąc wyłącznie rolę ozdobną. Tymczasem okazuje się, że w szczególności odmiana Pinnata (Kalanchoe Pinnata, Bryophyllum Pinnatum, w Polsce nazywana pierzastą, choć tutaj zdania są podzielone i istnieje prawdziwy chaos informacyjny) tej niezwykłej rośliny, doskonale dostosowującej się do panujących warunków, jest prawdziwą kopalnią zdrowia.

Żyworódka jest zaliczana do rodziny gruboszowatych, gatunek liczy ponad 130 odmian. Krajem ojczystym rośliny jest Madagaskar. Dziko rosnące okazy rośliny można spotkać na terytorium Azji, Australii, Ameryki Środkowej oraz Południowej, a także na wyspach Oceanu Spokojnego. W Polsce żyworódka jest uprawiana jako roślina doniczkowa. Ta wiecznie zielona, wieloletnia roślina może dorastać do ponad metra wysokości.

Znana była już w starożytnych Chinach, gdzie wykorzystywano ją na szeroką skalę w medycynie ludowej. Do Europy trafiła około 1800 roku, zaś do Polski przywiózł ją z Państwa Środka profesor Skupieński, w 1949 roku.

Żyworódka - odmiany

Dwie podstawowe odmiany żyworódki znane w Polsce to Kalanchoe pinnata i Kalanchoe daigremontiana.

Żyworódka pierzasta (Kalanchoe pinnata) może być stosowana zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie (z umiarem, uwzględniając i tu nasercowy wpływ żyworódki) - przeciwwskazania poniżej.

^{Kalanchoe pinnata}

^{Kalanchoe daigremontiana}

Właściwości żyworódki

To jedna z najbardziej znanych roślin leczniczych w Ameryce Południowej. W zastosowaniu zewnętrznym zmieszana z oliwą łagodzi bóle głowy, zaś w połączeniu z krochmalem świetnie sprawdza się przy dolegliwościach cewki moczowej. Mieszkańcy Peru, Brazylii i Meksyku stosują ją przy problemach trawiennych oraz jako specyfik na trudno gojące się rany. To także doskonałe antidotum na jad owadów oraz gadów zasiedlających tamtejsze tereny. Zawiera wysokie stężenie flawonoidów, czyli substancji o charakterze przeciwutleniaczy, które redukując wolne rodniki, opóźniają procesy starzenia się komórek. Chronią jednocześnie tkanki przed uszkodzeniem, co z kolei redukuje ryzyko nieprawidłowego namnażania się komórek, będącego przyczyną chorób nowotworowych. W roślinie można znaleźć katechiny pełniące rolę silnych antyoksydantów. Żyworódka to także prawdziwe bogactwo witamin, szczególnie kwasu askorbinowego oraz mikroelementów - wapnia, manganu, potasu, krzemu, miedzi i glinu. W żyworódce nie brakuje też kwasów tłuszczowych oraz rutyny.

Żyworódka w dermatologii

Roślina jest wykorzystywana na szeroką skalę w dermatologii. Znakomicie łagodzi objawy wywoływane przez egzemę. Wyciąg z żyworódki jest ponadto skutecznym lekiem na trądzik oraz łojotok. Działa także ściągająco, co powoduje, że zmniejsza zaskórniki. Ze względu na działanie przeciwgrzybicze jest pomocna w walce z łupieżem. Żyworódka doskonale rozjaśnia cerę, zaś jej długotrwałe stosowanie może prowadzić do pozbycia się przebarwień, w tym piegów. Obecny w jej soku cynk zamyka pory i powoduje, że skóra jest elastyczna i promienna. Dzięki dużej zawartości łatwo przyswajalnych przez skórę substancji odżywczych, roślina stanowi rewelacyjną odżywkę dla włosów. Ogranicza ich wypadanie i sprawia, że są grubsze oraz bardziej sprężyste, a także poprawia ukrwienie skóry, wzmacnia cebulki włosowe. Sok z żyworódki łagodzi ponadto obrzęk oraz świąd i uczucie pieczenia po ukąszeniach owadów.

Zastosowanie lecznicze żyworódki

Żyworódka jest znana przede wszystkim ze swoich doskonałych właściwości poprawiających kondycję skóry. O jej skuteczności świadczy chociażby to, że mieszkańcy Hiroszimy i Nagasaki leczyli nią rany pooparzeniowe odniesione w wyniku bombardowania. Roślina była także niezwykle popularna wśród żołnierzy walczących w Wietnamie. Wszystko za sprawą zawartych w niej związków chemicznych o silnym działaniu antyseptycznym. Żyworódka znakomicie eliminuje bakterie, grzyby oraz wirusy. Idealnie sprawdza się w leczeniu stanów ropnych wywołanych przez gronkowce i paciorkowce. Smarowanie sokiem z liści ran ciętych, oparzeń oraz owrzodzeń przyspiesza gojenie i działa dezynfekująco. Zawarte w nim substancje oczyszczają ranę z martwej tkanki i przyspieszają regenerację komórek, co powoduje, że okłady z żyworódki stosuje się na odleżyny. Wyciągiem z żyworódki można przemywać rany pooperacyjne, przyspieszając ich gojenie i powodując zmniejszenie widoczności blizn.

Żyworódka na odporność i infekcje górnych dróg oddechowych

Żyworódka, dzięki dużej zawartości witaminy C, działa stymulująco na układ odpornościowy. Pobudza go do produkowania przeciwciał, co sprawia, że może stanowić doskonały środek w profilaktyce przeziębień i grypy. Gdy natomiast dojdzie do infekcji, roślina dzięki zawartości związków chemicznych o charakterze przeciwzapalnym i przeciwwirusowym skraca czas trwania choroby i łagodzi jej objawy. Żyworódka może być zatem stosowana wspomagająco w leczeniu zapalenia oskrzeli oraz płuc, w tym infekcji wywołanej przez bakterie. Płukanie gardła wodnym roztworem soku z rośliny przynosi ulgę przy anginie. Żyworódka nie tylko zabija bakterie odpowiedzialne za rozwój choroby, ale także wykazuje działanie znieczulające. Substancje antyhistaminowe zawarte w soku żyworódki świetnie sprawdzają się podczas alergii. Łagodzą napady kaszlu oraz swędzenie oczu. Ograniczają także katar.

Kompleksowa ochrona układu trawiennego

Po żyworódkę powinny sięgnąć osoby borykające się z problemami ze strony układu pokarmowego. Wyciąg z żyworódki posiada właściwości antyseptyczne, co sprawia, że dobrze sprawdza się w przypadku zatruć pokarmowych i towarzyszących im biegunek oraz wymiotów. Zawarte w nim związki chemiczne niszczą ponadto bakterie Helicobacter pylori odpowiedzialne za powstawanie nadżerek w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy, które następnie prowadzą do rozwoju choroby wrzodowej. Spożywanie soku lub miąższu rośliny stymuluje wydzielanie soków trawiennych ułatwiając przyswajanie pokarmów. Żyworódka jest także bezkonkurencyjna w likwidowaniu uczucia zgagi. Napar przygotowany z jej liści poprawia apetyt. Roślina zwiększa też wydzielanie żółci, chroniąc wątrobę i pomagając w trawieniu tłustych posiłków. Świetnie odtruwa organizm z toksyn, co powoduje, że jest zalecana pacjentom po przebytej chemioterapii.

Sprawdzi się również jako naturalny probiotyk. Niweluje szkodliwe mikroorganizmy bytujące w jelitach, w tym  grzyby pojawiające się zazwyczaj po kuracji antybiotykowej i przyspiesza namnażanie się pożytecznych bakterii, dzięki czemu sprzyja rozwojowi prawidłowej flory bakteryjnej. Żyworódka jest poza tym znakomitym lekarstwem dla cukrzyków. Spożywana regularnie powoduje znaczne obniżenie poziomu glukozy we krwi, również u pacjentów z insulino opornością. Żyworódka dba także o dobrą kondycję jamy ustnej. Ogranicza ilość zalegających w niej bakterii, co powoduje, że likwiduje przykry zapach z ust. Żucie liścia żyworódki ogranicza ponadto objawy paradontozy. Wspomaga lepsze ukrwienie dziąseł, które stają się mocniejsze i bardziej odporne na drobne uszkodzenia. Co ciekawe, przyłożenie na kilka minut kawałka liścia rośliny do bolącego zęba znacząco zmniejsza dolegliwości bólowe. Roślina działa też wybielająco na zęby. Wyciąg z żyworódki może być stosowany jako płukanka jamy ustnej zapobiegająca tworzeniu się owrzodzeń oraz aft, zwłaszcza u osób noszących aparaty ortodontyczne.

Wspomagająco w leczeniu bólu

Ta dekoracyjna i jednocześnie bogata w substancje lecznicze roślina pomaga również pozbyć się dolegliwości bólowych. Doskonale sprawdza się przy stłuczeniach, likwidując obrzęki. Co ciekawe, żyworódka poprawia także stan kości i zwiększa odporność na urazy. Wcieranie spirytusowego wyciągu z żyworódki w miejsca, w których odczuwa się dyskomfort powoduje znacznie zmniejszenie bólu. Roślina znajduje więc szerokie zastosowanie w leczeniu bólu pleców wywołanego zwyrodnieniami kręgosłupa. Może być też pomocą w pozbyciu się dolegliwości powodowanych reumatoidalnym zapaleniem stawów. Co ważne, wcieranie soku z żyworódki w skronie oraz czoło ułatwia pozbycie się uciążliwego bólu głowy, również tego o podłożu migrenowym. Aby zwiększyć skuteczność kuracji zaleca się wypijanie około 20 kropli z rośliny lub żucie liścia przez około 10 minut. Żyworódka zawierająca substancje przeciwzakrzepowe oraz rutynę, pomaga także pozbyć się uczucia zmęczonych stóp oraz ciężkich nóg. Smarowanie łydek sokiem z rośliny jest szczególnie zalecane osobom, u których pojawiają się żylaki.

Jak stosować żyworódkę?

Wyciągi z rośliny można przygotować samodzielnie lub sięgnąć po gotowe preparaty. Należy pamiętać, że powinny być one stosowane zgodnie z zaleceniami podanymi na opakowaniu.

W przypadku przygotowanych samodzielnie można zasadniczo stosować żyworódkę na poniższe sposoby:

• do użytku zewnętrznego
  • jej oczyszczone, nacięte liście można używać jako kompresu
  • w postaci maści, kremu
  • poprzez smarowanie sokiem, nalewką
• do użytku wewnętrznego (tylko Kalanchoe pinnata)
  • sok z żyworódki - można pić 2x po 20 kropli soku na wodę dziennie, okres przechowywania soku w lodówce to maksymalnie 3 dni
  • żucie oczyszczonego naciętego liścia, kawałka liścia (dawka odpowiadająca 20 kropli soku)

Przeciwwskazania do stosowania żyworódki

Szczególną ostrożność przy sięganiu po specyfiki na bazie rośliny powinny zachować osoby z wysokim stężeniem potasu we krwi. Stosowanie preparatów do użytku wewnętrznego w przypadku dzieci, kobiet w ciąży i matek karmiących powinno zostać skonsultowane z lekarzem.

Uprawa żyworódki

^{Uprawa żyworódki}

Żyworódka jest rośliną bardzo łatwą w pielęgnacji. Do jej uprawy najlepiej sprawdza się klasyczne, dobrze przepuszczalne podłoże dla kaktusów, chociaż gatunek ten dobrze rośnie również w ciężkiej, gliniastej ziemi. Roślina najszybciej rośnie w miejscach mocno nasłonecznionych - najlepiej na parapecie okiennym od strony południowej lub zachodniej. Warto jedynie pamiętać o tym aby jej nie podlewać zbyt obficie. Jako sukulent nie lubi nadmiaru wody, reagując początkowo ograniczonym wzrostem, a następnie zamieraniem łodygi oraz liści.

Cechą charakterystyczną żyworódek są liście, na brzegach których pojawiają się rozmnóżki. Żyworódka pinnata rozmnaża się przez odłożony na ziemię liść, na którym pojawiają się młode roślinki. W celu rozmnożenia rośliny należy oderwać liść, położyć go na wilgotnej ziemi, lekko dociskając do podłoża, tak by brzegi liścia miały kontakt z wilgotną ziemią. Można też zroszyć liść. Po kilku dniach w jego zakolach pojawią się rozmnóżki.

^{Rozmnażanie -  Kalanchoe pinnata}

Żyworódka Daigremonta tworzy od razu rozmnóżki w kątach liści rośliny - to ważna różnica, po której można odróżnić te odmiany.

^{Rozmnażanie  - Kalanchoe daigremontiana}

Źródła:

• https://pl.wikipedia.org/wiki/żyworódka_pierzasta
• http://rozanski.li/2309/zywordka-pierzasta-bryophyllum-pinnatum-lamarck-oken-w-medycynie-ludowej/
• http://www.cbif.gc.ca/eng/species-bank/canadian-poisonous-plants-information-system/all-plants-scientific-name/canadian-poisonous-plants-information-system-kalanchoe-daigremontiana-scientific-name/?id=1370403266907