Dieta w POChP i astmie

POChP (Przewlekła obturacyjna choroba płuc) jest chorobą, która znacznie zmniejsza komfort odżywiania pacjenta. Chorzy cierpią na brak apetytu, suchość w jamie ustnej, szybkie uczucie sytości, ataki duszności w czasie jedzenia, a także problemy ze skoordynowaniem oddychania z przełykaniem. Z czasem unikają posiłków lub jedzą mniej, co może doprowadzić do niedożywienia i ubytku masy mięśniowej, które wpływają negatywnie na rokowania pacjenta.

Celem lekarzy i specjalistów od żywienia jest zapoznanie chorego z zasadami odpowiedniej diety, technik oraz trików kulinarnych, mając na celu zapobieganie zaostrzeniom choroby i podniesienie jakości życia chorego.

Zalecenia zdrowotne

utrzymywanie prawidłowej masy ciała - niedowaga może prowadzić do niedożywienia i pogorszenia stanu chorego poprzez osłabienie i zwiększoną podatność na infekcje górnych dróg oddechowych, natomiast nadwaga utrudnia prawidłową pracę przepony oraz aktywność niezbędną do utrzymania mięśni w prawidłowej kondycji;
dieta powinna być lekkostrawna;
regularne posiłki w myśl zasady "częściej a mniej";
unikanie dużych objętościowo posiłków, które mogą utrudniać pracę przepony;
unikanie pozycji leżącej po posiłkach, odpoczywać należy w pozycji półsiedzącej;
spożycie ostatniego posiłku minimum 3 godziny przed położeniem się spać;
zapewnienie odpowiedniej ilości błonnika w diecie, aby zapewnić prawidłową pracę jelit;
zwiększenie udziału tłuszczu w diecie, do którego spalenia organizm zużywa mniej tlenu niż do spalenia węglowodanów czy białek; dodatkowo tłuszcz dostarcza dużej ilości kalorii w małej objętości, dzięki czemu utrzymuje się zalecaną niewielką objętość posiłku;
zapewnienie odpowiedniej podaży kwasów tłuszczowych omega-3 poprzez spożycie tłustych ryb morskich albo suplementacji a także wprowadzenie do diety olei roślinnych takich jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy; aby zapewnić odpowiednią proporcję pomiędzy kwasami omega-3 a kwasami omega-6 należy ograniczyć spożycie oleju kukurydzianego, sojowego, z pestek winogron oraz margaryn;
włączenie do diety orzechów i pestek nasion np. w formie zmielonej i dodane do jogurtu, zupy mlecznej czy koktajlu;
unikanie produktów wzdymających np. warzywa kapustne, rośliny strączkowe, gdyż ze względu na gromadzenie się gazów utrudniają oddychanie choremu;
niektóre leki w leczeniu POChP mogą osłabiać kości i zwiększać ich podatność na złamania, dlatego zaleca się spożywanie produktów bogatych w wapń takich jak mleko i jego przetwory;
u osób stosujących leki moczopędne należy zwiększyć podaż potasu w diecie;
zapewnienie odpowiedniej ilości witaminy C;
ograniczenie sodu w diecie, a więc soli kuchennej, gdyż zatrzymuje wodę w organizmie i utrudnia oddychanie;
wykluczenie lub bardzo mocne ograniczenie kofeiny, gdyż może wywoływać pobudzenie nerwowe i niepokój, który potęguje objawy choroby;
przyjmowanie ok. 2l płynów dziennie, gdyż rozrzedzają i ułatwiają odkrztuszanie wydzieliny.

Sytuacje szczególne

Chorzy cierpiący na POChP często doświadczają zmniejszonego apetytu z powodu duszności, które pojawiają się w czasie posiłku czy pojawiają się po źle skomponowanym posiłku (np. zbyt dużym lub zawierającym produkty wzdymające). W zmniejszeniu duszności podczas posiłku pomocna może być jego odpowiednia konsystencja. Źle tolerowane są produkty sypkie takie jak np. kasza a najlepiej gęste jednolite papki jak ziemniaki puree czy gęsty jogurt.

Jeżeli chory długotrwale odmawia zjadania odpowiedniej ilości pożywienia, może to doprowadzić do niedożywienia, które znacznie pogarsza stan chorego i zmniejsza jego rokowania. Nie należy doprowadzić do takiej sytuacji. W przypadku zmniejszonego apetytu należy rozpocząć od urozmaicenia potraw, zapewnienia choremu produktów, które szczególnie lubi. Aby pobudzić apetyt należy stosować aromatyczne przyprawy, odpowiednio zestawiać kolory na talerzu a przede wszystkim używać świeżych i dobrej jakości surowców.

Gdy chory nadal zjada za mało lub już znajduje się w fazie niedożywienia należy zwiększać kaloryczność posiłków, aby dostarczyć jak najwięcej kalorii w małej objętości. Efekt ten możemy uzyskać poprzez dodawanie śmietanek, masła, cukru, olei roślinnych czy np. orzechów. W szczególnych przypadkach, przy ciężkim niedożywieniu wprowadzamy środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego takie jak Nutridrink, Nutrison, Ensure Plus HN, Prosure, które zapewnią odpowiednią podaż składników odżywczych.

Produkty zalecane i niewskazane

Pieczywo i zboża

Zalecane: pieczywo pszenne, mieszane, graham, półcukiernicze, drożdżowe, makaron, ryż, kasze;
Niewskazane: pieczywo razowe, pieczywo z dodatkiem soi, pieczywo świeże, jeszcze ciepłe oraz chrupkie.

Mleko i przetwory mleczne

Zalecane: mleko, kefir, maślanka, jogurty naturalne, jogurty greckie, sery twarogowe, ziarniste ser żółty w umiarkowanych ilościach;
Niewskazane: sery topione, pleśniowe, serki typu "fromage".

Tłuszcze

Zalecane: śmietanka, masło, oleje roślinne na surowo: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany;
Niewskazane: smalec, słonina, margaryny twarde, boczek, łój.

Mięso i ryby

Zalecane: chuda cielęcina, młoda wołowina, królik, kurczak, indyk, chude ryby: dorsz, młody karp, pstrąg strumieniowy, sola, morszczuk, karmazyn, sandacz, flądra, lin, okoń, szczupak, mintaj;
Niewskazane: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, węgorz, tłusty karp, łosoś, sum, potrawy smażone z mięsa, drobiu i ryb, marynowane, wędzone.

Zupy

Zalecane: zupy czyste, jarzynowe, podprawiane zawiesiną z mleka/śmietanki i mąki, dodatek mięsa jedynie do gotowej zupy, zupy owocowe, mleczne, jako dodatki makaron, ryż, drobne kasze, ziemniaki;
Niewskazane: zupy na wywarach mięsnych, grzybowych, tłuste, zawiesiste, pikantne, zupy z niedozwolonych warzyw.

Warzywa

Zalecane: warzywa świeże, młode, gotowane, marchew, seler, pietruszka, buraki, ziemniaki, dynia, cukinia, kabaczki, brokuł, papryka, pomidor, ogórek, sałata;
Niewskazane: warzywa nieświeże, z widoczną pleśnią, warzywa wzdymające: kapusta, strączkowe: fasola, groch, bób, ciecierzyca, soczewica, w nadmiarze cebula, czosnek, por, warzywa marynowane, solone.

Owoce

Zalecane: owoce jagodowe: truskawki, maliny, borówki. Banany, jabłka, brzoskwinie, morele;
Niewskazane: śliwki, gruszki, wiśnie, czereśnie, owoce kandyzowane i marynowane.

Przyprawy

Zalecane: sok z cytryny, pietruszka, zielony koper, majeranek, rzeżucha, melisa, tymianek, kminek, papryka słodka, bazylia, kurkuma, imbir, cynamon;
Niewskazane: ocet winny, ketchup, musztarda, kostki bulionowe, Vegeta, Maggie itp. Papryka chilli, curry i inne ostre przyprawy.