Grzyby shiitake - właściwości, składniki odżywcze, cena

Grzyby shiitake (twardnik japoński, twardziak jadalny) są dalekimi krewnymi pieczarek, znanymi w chińskiej medycynie ludowej od 2000 lat. Są wykorzystywane do leczenia schorzeń serca, guzów nowotworowych, zaburzeń układu nerwowego, otyłości, a także problemów z potencją. Są uważane za eliksir młodości oraz lekarstwo na długowieczność.

Od grzybów znanych na polskich stołach różnią się nie tylko smakiem, ale także właściwościami odżywczymi. Jako jedne z nielicznych posiadają szereg walorów prozdrowotnych. Grzyby shiitake nie bez przyczyny są zaliczane do superfoods. Jeszcze do niedawna nieosiągalne, dziś można znaleźć na półkach w hipermarkecie czy sklepach ze zdrową żywnością.

Grzyby shiitake - jeszcze do niedawna rarytas, dziś - jedne z najpopularniejszych grzybów na świecie

Pochodzą z Dalekiego Wschodu, głównie z Chin, Japonii i Półwyspu Indochińskiego. W Polsce są nazywane twardnikami japońskimi. Zalicza się je do rodziny Omphalotaceae z rzędu pieczarkowców. W warunkach naturalnych rosną na drzewach Shii, czemu zawdzięczają swoją nazwę. Posiadają brązowy, pokręcony kapelusz, którego średnica dochodzi maksymalnie do 20 centymetrów oraz jasny, czerwonobrązowy trzon. Miąższ grzybów shiitake wyróżnia się białym kolorem i charakterystycznym, lekko kwaskowym smakiem. Co ważne, można je uprawiać w warunkach domowych lub w szklarni. Owocniki porastają martwe pnie drzew liściastych. Grzyby shiitake hodowano w Chinach i w Japonii już 2 tysiące lat temu. Jak podają źródła historyczne, mnisi często opukiwali drzewo porośnięte przez owocniki, aby obudzić śpiącą w nim grzybnię i w ten sposób zwiększyć ilość plonów. Jeszcze do niedawna grzyby te były rarytasem nawet na Dalekim Wschodzie. Nowoczesne metody uprawy sprawiły jednak, że stały się znane niemal na całym świecie.

Składniki odżywcze zawarte w twardnikach japońskich

Grzyby shiitake to prawdziwe bogactwo składników odżywczych. W kapeluszach można znaleźć między innymi spore ilości błonnika pokarmowego oraz białka. To ostatnie zawiera wszystkie aminokwasy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Twardniki japońskie obfitują ponadto w kwas askorbinowy oraz witaminę D. Wśród minerałów prym wiodą potas, fosfor, żelazo oraz wapń. GW grzybach tych nie brakuje ponadto manganu, cynku, miedzi oraz selenu, co powoduje, że ich spożywanie warunkuje dobrą kondycję skóry, włosów oraz paznokci. Selen wpływa ponadto na pracę tarczycy i pozwala uregulować pracę układu hormonalnego. Warto także pamiętać o tym, że grzyby te są cennym źródłem lentinanu. To związek chemiczny, który doskonale wzmacnia system odpornościowy i cechuje się właściwościami antyrakowymi.

Nie można zapominać, że shiitake są niskokaloryczne. W 100 gramach świeżego produktu znajduje się niewiele ponad 33 kalorii. Oznacza to, że grzyby mogą być spożywane przez cukrzyków oraz osoby chcące zrzucić zbędne kilogramy. Stanowią doskonałe uzupełnienie diety redukcyjnej, dostarczając do organizmu cenne składniki pokarmowe i jednocześnie zapobiegając odkładaniu się tkanki tłuszczowej.

Właściwości lecznicze i prozdrowotne grzybów shiitake

Do ich popularności przyczynili się także amerykańscy naukowcy, który w toku badań odkryli szereg leczniczych właściwości grzybów shiitake. W rezultacie w latach 80. XX wieku wprowadzono w Stanach Zjednoczonych skomercjalizowane sposoby hodowli, co pozwoliło znacząco zwiększyć ich sprzedaż. Na chwilę obecną uprawa twardników japońskich stanowi w skali światowej około 25% upraw wszystkich grzybów hodowlanych. Po pieczarkach, są drugimi, najczęściej uprawianymi grzybami na naszym globie.

Udowodniona broń w walce z nowotworami

Grzyby shiitake od wielu lat niosą nadzieję osobom chorującym na nowotwory. Badania nad ich właściwościami antyrakowymi rozpoczęto już w latach 60. ubiegłego wieku. Naukowcy potwierdzili, że obecny w twardnikach japońskich lentinan, należący do grupy związków polisacharydowych, współdziałając z innymi substancjami zawartymi w owocnikach, stymuluje układ immunologiczny w taki sposób, że rozpoznaje on patologiczne komórki i zaczyna samodzielnie je niszczyć. W ten sposób ogranicza postęp choroby. Regularne spożywanie grzybów shiitake przez osoby cierpiące na nowotwory żołądka, płuc, piersi czy jelita grubego może więc przedłużyć życie o kilka lat. Specjaliści zalecają ponadto ich spożywanie w trakcie chemioterapii i radioterapii, tłumacząc, że ich właściwości ograniczają ryzyko wystąpienia przerzutów.

Przyjazne dla układu immunologicznego

Po twardniki japońskie powinny także sięgnąć osoby z obniżoną odpornością. Badania naukowe pokazują bowiem, że występujące w nich substancje znakomicie stymulują produkcję przeciwciał przez układ immunologiczny, chroniąc w ten sposób przed infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi. Co ciekawe, grzyby shiitake są pomocne także przy chorobach autoimmunologicznych, ponieważ zatrzymują patologiczną reakcję systemu odpornościowego, który zaczyna wyniszczać zdrowe komórki. Są ponadto niezastąpione podczas rekonwalescencji, ponieważ przyspieszają regenerację organizmu. Mogą być spożywane przez osoby po zabiegach operacyjnych oraz pacjentów, którzy przebyli długotrwałą chorobę.

Na stres, przemęczenie i bezsenność

Grzyby shiitake wspomagają prawidłową kondycję układu nerwowego. Bogate w niacynę, już w niewielkiej ilości pokrywają dzienne zapotrzebowanie organizmu na tę witaminę. Wykazują przy tym działanie uspokajające, wyciszają organizm i wspomagają walkę ze stresem. Mogą po nie sięgać również osoby posiadające trudności z zasypianiem. Twardniki japońskie są także zalecane osobom przebywającym w ciągłym napięciu psychicznym. Wspomagając koncentrację oraz pamięć, sprawdzają się w przypadku uczniów oraz pracowników umysłowych.

Grzyby shiitake - wpływ na serce

Niacyna zawarta w grzybach shiitake pozwala chronić układ krwionośny. Zapobiega arteriosklerozie, wzmacnia i uelastycznia naczynia krwionośne. Naukowcy ze Szwecji odkryli ponadto, że owocniki zawierają ponadto eritadeninę - związek chemiczny, który skutecznie obniża poziom złego cholesterolu we krwi. Dzięki temu twardniki japońskie chronią przed miażdżycą prowadzącą w konsekwencji do zawału serca oraz udaru mózgu. Tworzeniu się niebezpiecznych zakrzepów zapobiega z kolei lentinan, który ogranicza zlepianie się płytek krwi. Nie można zapominać, że grzyby shiitake są cennym źródłem potasu, dzięki czemu znakomicie regulują ciśnienie krwi. Pozwalają także skutecznie walczyć z anemią oraz awitaminozą.

Zdrowy układ kostny

Twardniki japońskie to doskonały sposób na to, aby zadbać o układ kostny. W ich owocnikach znajduje się bowiem wapń, czyli pierwiastek budulcowy tkanki kostnej. Warto też pamiętać o tym, że shiitake są cennym źródłem witaminy D, która warunkuje właściwe przyswajanie wapnia przez organizm. Z tego względu grzyby te są zalecane między innymi osobom, zagrożonym osteoporozą. Świetnie wzmacniają zęby. Twardniki japońskie pozwalają także dłużej cieszyć się młodym wyglądem. Redukując stres oksydacyjny, zapobiegają obumieraniu komórek. Znakomicie zwalczają ponadto wolne rodniki, stanowiące przyczynę wielu chorób cywilizacyjnych.

Właściwości przeciwwirusowe grzybów shiitake

W twardnikach japońskich znajdują się także duże pokłady fitocydów grzybowych. Te wyjątkowe substancje wyróżniają się właściwościami antybakteryjnymi i przeciwwirusowymi. Pozwalają ograniczyć namnażanie się patogenów i tym samych chronią przed rozwojem infekcji. Sprawdzają się więc w okresie przeziębień i grypy. Na tym jednak nie koniec, ponieważ fitocydy wykazują o wiele mocniejsze działanie. Badania naukowe prowadzone na przestrzeni ostatnich lat potwierdzają bowiem, że shiitake doskonale ograniczają namnażanie się w tkankach wirusa HIV.

Zastosowanie w kuchni

Grzyby shitake świetnie sprawdzają się w kuchni. Mogą stanowić znakomitą alternatywę dla doskonale znanych pieczarek, wnosząc jednocześnie do potraw orientalną nutę. Znakomicie komponują się zarówno w makaronem, jak i z ryżem. Stanowią doskonały dodatek do mięs, sosów oraz sałatek. Można je spożywać na surowo lub w formie smażonej czy duszonej. Warto przy tym pamiętać, że obróbka termiczna powinna być najkrótsza. W przeciwnym razie grzyby mogą stać się twarde. Znakomicie sprawdzają się także w marynatach oraz w postaci suszu. Co ważne, bogactwo witaminy B12 sprawia, że są cennym składnikiem diety wegańskiej.

Cena grzybów shiitake

Ceny tacki z 20 dekagramami (0,20 kg) świeżych grzybów shiitake wahają się wokół 10..11zł, za kilogram zapłacimy około 50..60zł. Cena grzybów suszonych jest blisko 2,5 krotnie wyższa - kilogram kosztuje zatem około 130..140zł, jednakże ich sprzedaż realizowana jest zwykle w mniejszych ilościach - za tackę suszu o masie 50g trzeba zapłacić około 15..16zł (w tym wypadku cena za kg wyniesie około 300zł).

Przeciwwskazania

I chociaż twardniki japońskie wykazują szereg właściwości korzystnych dla zdrowia, nie powinny po nie sięgać osoby cierpiące na kamicę nerkową lub dnę moczanową. Spożywane ich w nadmiernych ilościach, może doprowadzić do biegunki lub bólu brzucha. Zbyt duże ilości shiitake w diecie mogą także spowodować obniżenie ciepłoty ciała.