Zakażenia pasożytami. Robaczyce: bąblowica, wągrzyca, włośnica, przywrzyca, glistnica

Lekarze alarmują, że w ciągu kilku ostatnich lat liczba osób zarażonych pasożytami gwałtownie wzrosła. Ta niepokojąca sytuacja dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. U jej przyczyn leży niedostateczna higiena osobista, nieodpowiedni sposób przygotowywania posiłków oraz spożywanie żywności nieświeżej lub pochodzącej z niepewnego źródła.

Pasożyty bywają bardzo groźne, a zakażenie wieloma z nich może prowadzić nawet do śmierci. W przypadku niektórych pasożytów od momentu zakażenia do rozpoznania choroby mijają długie miesiące. Dzieje się tak dlatego, że niekiedy objawy robaczycy są bardzo niespecyficzne i przypominają alergie, stany zapalne i zaburzenia odporności, czy problemy hormonalne.

1. Tasiemiec bąblowcowy

Bąblowica to bardzo poważna choroba, która powoduje nieodwracalne skutki, dlatego tak ważna jest profilaktyka zakażeń. Co roku w Polsce pojawia się do kilkudziesięciu zachorowań na ten rodzaj tasiemczycy. Bąblowiec może rozprzestrzenić się po całym organizmie i zaatakować takie narządy jak wątroba, mózg, nerki oraz płuca.

Objawy zakażenia tasiemcem bąblowcowym

• alergia pokarmowa i wziewna,
• bóle brzucha,
• bóle głowy,
• objawy neurologiczne na przykład zaburzenia świadomości,
• w przypadku umiejscowienia się cyst pasożyta w wątrobie - niewydolność wątroby, zapalenie dróg żółciowych i żółtaczka,
• duszność,
• kaszel,
• kłopoty z widzeniem.

Cysty pasożyta niekiedy w obrazie rtg przypominają przerzuty nowotworowe. Postawienie diagnozy często wymaga wielu badań takich jak usg, tomografia komputerowa czy biopsja. Po stwierdzeniu obecności bąblowca pacjent najpierw przyjmuje środki farmakologiczne, które mają za zadanie obkurczenie cyst, aby te nie pękały, a następnie konieczne jest ich usunięcie z organizmu podczas interwencji chirurgicznej.

Przyczyny zakażenie tasiemcem bąblowcowym

• zjedzenie niedomytych owoców i warzyw - dotyczy to zwłaszcza owoców leśnych takich jak jeżyny czy jagody, ponieważ mogą one być zanieczyszczone odchodami zakażonych pasożytem zwierząt na przykład lisa,
• kontakt z chorymi zwierzętami domowymi - może się zdarzyć, że nosicielem bąblowca jest kot lub pies. Wtedy o zakażenie cystami łatwo podczas zabawy z pupilem.

Profilaktyka zakażenia tasiemcem bąblowcowym

• bardzo dokładnie myć warzywa i owoce przed spożyciem,
• myć ręce,
• regularnie odrobaczać posiadane zwierzęta domowe.

2. Tasiemiec uzbrojony

Jest to jeden z najczęściej występujących i najgroźniejszych rodzajów tasiemca. Jego ciało jest spłaszczone i osiąga długość nawet do 4 metrów. Na głowie pasożyta znajduje się podwójny wieniec haczyków i przyssawek, którymi przymocowuje się on do ścianek jelita, gdzie bytuje.

Wągrzyca, czyli zarażenie tasiemcem uzbrojonym to bardzo groźna choroba, która może okazać się śmiertelna. Tasiemiec najczęściej znajduje się w jelitach osoby chorej, ale zdarza się również, że wągry tasiemca trafiają do mięśni szkieletowych, mózgu, czy oka. Okres wylęgania się choroby może trwać nawet do kilku lat.

Objawy zarażenia tasiemcem uzbrojonym

Leczenie często podejmowanie jest dopiero w poważnym stanie, ze względu na niespecyficzne objawy, które często bywają kojarzone z innymi chorobami. Należą do nich:

• bóle brzucha,
• wymioty,
• biegunka,
• osłabienie,
• apatia,
• spadek masy ciała,
• nadmierna pobudliwość,
• awitaminoza,
• bóle głowy,
• objawy neurologiczne przypominające guza mózgu lub padaczkę, jeśli wągry trafią do mózgu,
• kłopoty z widzeniem i zniekształcenie oka,
• halucynacje,
• demencja,
• zaburzenia emocjonalne.

Często latami chorzy chodzą do różnych specjalistów i leczą się na inne choroby, nie wiedząc, że ich problemy zdrowotne są spowodowane zakażeniem tasiemcem. Diagnozuje się je poprzez wykonanie specjalistycznych badań krwi i kału. Leczenie nie jest łatwe i polega na przyjmowaniu leków doustnych celu usunięcia pasożyta z jelit, a w przypadku jego wykrycia w innym narządzie, często konieczne jest leczenie operacyjne.

Przyczyny i profilaktyka zarażenia tasiemcem uzbrojonym

Źródłem zakażenia tym pasożytem jest mięso wieprzowe lub niedomyte warzywa i owoce. Aby uniknąć zakażenia tasiemcem uzbrojonym, należy:

• zawsze bardzo dokładnie myć przed spożyciem pod bieżącą wodą warzywa i owoce,
• unikać spożywania mięsa wieprzowego z podejrzanych źródeł,
• dbać o higienę podczas przygotowywania posiłków - myjemy nie tylko warzywa, ale także ręce, deski, noże i wszelkie naczynia używane do przygotowywania posiłków.
• zaniechać spożywania surowego mięsa zarówno świń hodowlanych, jak i dzikich - niebezpieczny jest tatar oraz niedopieczone, surowe w środku mięso.

3. Włosień kręty

Pomimo licznych kampanii informacyjnych w Polsce nadal stosunkowo często dochodzi do zakażenia tym pasożytem. Jest to spowodowane spożywaniem niezbadanego mięsa dzików. Trychinelloza, czyli włośnica jest bardzo groźna, ponieważ pasożyt bardzo szybko rozprzestrzenia się po całym organizmie. Może on wniknąć praktycznie do każdego narządu, gdzie powoduje rozwój stanu zapalnego, a następnie martwicę tkanek. W przypadku późnego wykrycia choroby może dojść do bardzo groźnych powikłań takich jak zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca, zapalenie mózgu, zatorowość płucna, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia widzenia i niedowłady.

Objawy włośnicy

• gorączka,
• nudności,
• wymioty,
• zaburzenia żołądkowo - jelitowe,
• bóle mięśni,
• bóle głowy,
• bóle kostne,
• odczyny alergiczne,
• zaburzenia w prawidłowym obrazie krwi - między innymi wysoki poziom eozynofilów.

W diagnostyce bardzo ważny jest wywiad z pacjentem i ustalenie, czy spożywał mięso z podejrzanych źródeł, w jakiej ilości i kiedy. Następnie wykonuje się badania krwi, badanie serologiczne, biopsję mięśnia oraz testy alergiczne.

Chorobę leczy się zawsze w warunkach szpitalnych poprzez podanie leków przeciwpasożytniczych pyrantelu, mebedazolu oraz albendazolu. W celu złagodzenia objawów towarzyszących chorobie podaje się również sterydy lub niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Profilaktyka włośnicy

Aby uniknąć zakażenia włośniem:

• nigdy nie spożywajmy surowego lub niedopieczonego mięsa,
• unikajmy kupowania i spożywania mięsa z niepewnych źródeł.

4. Przywra, czyli motylica wątrobowa

Jest to pasożyt z grupy płazińców. W wyniku zakażenia dochodzi do tak zwanej choroby motylicznej (fascjoloza), która powoduje poważne zaburzenia pracy wątroby i może prowadzić nawet do jej marskości, a w efekcie śmierci osoby zakażonej pasożytem.

Objawy przywrzycy

Do typowych objawów przywrzycy zaliczamy:

• osłabienie,
• złe samopoczucie,
• ciągłe zmęczenie,
• bóle w okolicy wątroby,
• nudności,
• biegunki,
• brak apetytu,
• gorączka lub długotrwałe stany podgorączkowe,
• żółtaczka,
• zmiany włókniste w wątrobie.

Leczenie przywrzycy

Do zakażenia może dojść poprzez ssanie źdźbeł trawy, na których znajdują się jaja pasożyta lub podczas biwakowania w obszarach podmokłych i picia zanieczyszczonej jajami wody. Diagnostyka zakażenia motylicą wątrobową polega na wykonaniu badań serologicznych, badaniu kału oraz stwierdzeniu obecności jaj pasożyta w dwunastnicy. Dorosłych osobników nie stwierdza się w kale, ponieważ są one znacznych rozmiarów i nie opuszczają organizmu człowieka. Leczenie odbywa się w szpitalu i polega na farmakologicznej terapii przeciwpasożytniczej. W niektórych przypadkach konieczne okazuje się operacyjne usunięcie pasożytów z ciała pacjenta.

Profilaktyka przywrzycy

Unikniemy choroby, przestrzegając takich zasad jak:

• nie ssijmy łodyg ani liści dzikich nadwodnych roślin, ani traw - zwłaszcza rzeżuchy i szczawiu, na których najczęściej spotyka się larwy motylicy wątrobowej.
• porządnie myjmy wszystkie owoce i warzywa, zwłaszcza te, w których uprawie wykorzystywano nawozy naturalne takie jak obornik,
• nie pijmy nieoczyszczonej wody z jezior, rzek, strumieni,
• nie myjmy żywności w naturalnych ciekach wodnych, np. podczas biwaku w lesie.

5. Glista ludzka

Pasożyt ten ma walcowaty kształt i może osiągać do 40 centymetrów długości i niestety jest dosyć często diagnozowany zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Niektóre statystyki mówią, o tym, że problem zakażenia glistą ludzką może dotyczyć nawet 40-50% dzieci w Polsce.

Objawy zakażenia glistą ludzką

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• zaparcia,
• biegunki,
• spadek masy ciała,
• bóle gardła,
• zgrzytanie zębów,
• duszność - zarówno spoczynkowa, jak i wysiłkowa,
• zapalenia oskrzeli i górnych dróg oddechowych,
• odczyny alergiczne na skórze,
• wypryski,
• zapalenia spojówek,
• kłopoty ze snem,
• nadpobudliwość,
• ciągłe zmęczenie,
• trudności z koncentracją.

Leczenie zakażeń glistą ludzką

Do zakażenia najczęściej dochodzi w wyniku spożycia niedomytych warzyw i owoców, ale jego źródłami mogą być również piasek z piaskownicy, ziemia czy woda w jeziorze lub rzece. Pomimo iż zakażenie glistą ludzką nie jest trudne do zdiagnozowania, zdarza się, że pacjenci przez dłuższy czas leczeni są na alergię lub astmę, zanim zostanie postawiona prawidłowa diagnoza.

Zarówno jaja, jak i dojrzałe osobniki glisty ludzkiej, można zaobserwować w kale. W diagnostyce wykonuje się badanie krwi oraz kału. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwpasożytniczych, które zabijają glistę i powodują, że zostaje ona wydalona z kałem. Stosuje się takie leki jak pyrantel, mebendazol i albendazol. Wspomagająco warto spożywać pokarmy ograniczające żywotność glisty takie jak czosnek, cebula, pory, pestki dyni, surowa marchew. Czasami dla całkowitego pozbycia się pasożytów konieczne jest powtórzenie kuracji - po kilku tygodniach.

Profilaktyka zakażeń glistą ludzką

W profilaktyce zakażeń glistą ludzką bardzo istotne czynniki to:

• skrupulatne przestrzeganie higieny osobistej - przede wszystkim mycie rąk przed każdym posiłkiem, zawsze po wyjściu z toalety oraz po powrocie z dworu,
• bardzo dokładne mycie owoców i warzyw przed jedzeniem,
• dbanie o czystość w toalecie,
• uważanie, aby dziecko podczas zabawy w piaskownicy nie wkładało brudnych rąk do ust,
• unikanie picia wody z podejrzanych miejsc - rzeka, jezioro.

Naukowcy szacują, że nawet co druga osoba na świecie może być zakażona jakimś rodzajem pasożyta lub pierwotniaka, który powoduje przewlekłe dolegliwości. Lekarze nadal zbyt rzadko kojarzą objawy chorobowe z bytowaniem w organizmie człowieka pasożytów, stąd niekiedy wieloletnie nieprzynoszące satysfakcjonujących efektów leczenie różnych dolegliwości.

Jeśli więc zmagamy się uporczywą alergią, astmą, chorobami skóry, bólami głowy lub zaburzeniami ze strony układu pokarmowego i pomimo stosowania leków nie odczuwamy znaczącej poprawy, warto poprosić lekarza o skierowanie na badanie w kierunku robaczycy. Może to być prawdziwy przełom dla naszego zdrowia, ponieważ po zakończeniu leczenia przeciwpasożytniczego wszystkie, niekiedy trwające lata, przykre objawy znikają.