DHEA dehydroepiandrosteron i DHEA SO4 - rola w organizmie, normy, nadmiar, niedobór

Dehydroepiandrosteron to hormon steroidowy syntetyzowany przez korę nadnerczy. Szczególnie ważną rolę odgrywa w organizmie mężczyzn, warunkując odpowiedni poziom siły, witalności i sprawności seksualnej. Synteza dehydroepiandrosteronu maleje wraz z wiekiem, co skutkuje nasileniem procesów starzenia się organizmu.

Rola dehydroepiandrosteronu w organizmie

DHEA oraz siarczan dehydroepiandrosteronu, czyli DHEAS (DHEA SO4) to androgeny syntetyzowane przez korę nadnerczy. Wzrost ich syntezy przypada na 6 - 8 rok życia. Wtedy w organizmie dziecka dochodzi do nasilonej syntezy tych hormonów, które następnie są konwertowane w tkankach obwodowych (głównie w skórze) do bardziej aktywnych form hormonu. Pod wpływem DHEA i DHEAS dochodzi w organizmie dziecka do pobudzenia gruczołów łojowych i potowych oraz pojawiania się owłosienia łonowego. Potem aż do trzeciej dekady życia stężenie DHEA stopniowo wzrasta. Wtedy DHEA pełni w organizmie następujące funkcje:

• pobudza syntezę testosteronu i estradiolu, czyli hormonów płciowych,
• działa anabolicznie zwiększając masę mięśniową i siłę mięśni,
• wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej i utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• wspomaga procesy odpornościowe,
• wspiera pracę układu nerwowego, poprawia pamięć,
• zwiększa libido i sprawność seksualną.

Wraz z wiekiem spada synteza DHEA - w wieku 70 - 80 lat kora nadnerczy zdolna jest syntetyzować zaledwie kilka - kilkanaście % maksymalnej wartości.

Normy DHEA, DHEA SO4 w organizmie

Poziom dehydroepiandrosteronu we krwi zależy od płci i wieku. Uśrednione wartości DHEA u dorosłych to 7 do 31 nmol/l (200-900 ng/dl). Z kolei prawidłowy poziom siarczanu dehydroepiandrosteronu we krwi u mężczyzn to  3-12 μmol/l (110-470 μg/dl), zaś u kobiet 2-10 μmol/l (75-370 μg/dl).

Poziom DHEA i DHEAS badany jest w próbce krwi żylnej, nie jest wymagane żadne przygotowanie do badania. U kobiet poziom tych hormonów powinien być badany tydzień przed lub tydzień po miesiączce - niezalecane jest badanie podczas menstruacji. Jednocześnie z oznaczaniem DHEA często wykonywane jest badanie poziomu innych hormonów, zwłaszcza testosteronu, estrogenów, prolaktyny oraz hormonów tropowych: hormonu luteinizującego LH i hormonu folikulotropowego FSH.

Niedobór DHEA w organizmie

Za niski poziom DHEA w organizmie wynika z fizjologicznego spadku syntezy tego hormonu w organizmie. Powszechnie stwierdza się niski poziom DHEA u mężczyzn po 40 roku życia. Pierwszymi symptomami niedoboru DHEA są problemy z erekcją, a także spadek libido. Gdy w organizmie jest za mało dehydroepiandrostronu, jednocześnie dojdzie do spadku syntezy testosteronu - wtedy dochodzi do rozwoju andropauzy.
Andropauza występuje fizjologicznie u mężczyzn po 50 roku życia i objawia się w następujący sposób:

• drażliwość i nerwowość,
• zaburzenie proporcji ciała: wzrost objętości tkanki tłuszczowej z jednoczesnym zanikiem masy mięśniowej,
• kłopoty z koncentracją i pogorszenie pamięci,
• większe ryzyko rozwoju cukrzycy czy osteoporozy,
• większe ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera,
• pogorszenie odporności organizmu.

Poza fizjologicznym spadkiem syntezy DHEA, możliwe są przyczyny patologiczne. Niekiedy niedobór dehydroepiandrosteronu wynika z niedoczynności kory nadnerczy  w przebiegu choroby Addisona, nowotworów nadnerczy czy infekcji nadnerczy o podłożu bakteryjnym, wirusowym bądź grzybiczym. Rzadka przyczyną jest niedoczynność przysadki mózgowej.

Nadmiar DHEA w organizmie

Za wysoki poziom dehydroepiandrosteronu w organizmie najczęściej wskazuje na gruczolaka nadnerczy lub przerost nadnerczy. Wysokiemu poziomowi DHEA w organizmie mogą towarzyszyć następujące objawy:

• łysienie androgenowe występujące zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn,
• hirsutyzm u kobiet, czyli występowanie na ciele silnego owłosienia, bardzo często z towarzyszącym trądzikiem,
• zaburzenia cyklu miesięcznego i płodności u kobiet,
• wirylizacja narządów płciowych, przerost łechtaczki, zmniejszenie gruczołów piersiowych i macicy,
• zaburzenia wzrostu w okresie dojrzewania.

DHEA jako lek

U mężczyzn doświadczających objawów andropauzy możliwe jest stosowanie DHEA w postaci preparatu doustnego. Umożliwia to złagodzenie uciążliwych objawów andropauzy, zwiększa libido i sprawność seksualną, wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego. Ponadto preparaty z DHEA zwiększają masę mięśniową, dbają o odpowiednią mineralizację kości i zapobiegają osteoporozie oraz wspomagają układ krążenia.