Miedź w organizmie - rola, zapotrzebowanie, źródła, niedobór, nadmiar

MiedźMiedź pomimo, że występuje w organizmie w niewielkich ilościach (jest pierwiastkiem śladowym), jest niezbędna dla prawidłowego jego funkcjonowania. Miedź reguluje liczne przemiany metaboliczne, wspomaga odporność, dba o wygląd skóry i paznokci, wspomaga pracę serca czy mózgu. Niekorzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu wywiera zarówno niedobór miedzi w organizmie, jak i jej nadmiar.

Rola miedzi w organizmie

W organizmie skumulowanych jest około 150 mg miedzi, która w największych ilościach występuje w kościach, nieco mniej jest jej w mięśniach. Ponadto miedź zgromadzona jest w wątrobie i mózgu. Miedź to pierwiastek umożliwiający wszystkim komórkom ciała wykorzystanie tlenu, czyli zapewniający właściwy przebieg procesu oddychania wewnątrzkomórkowego. Jednocześnie miedź chroni przed nadmiernym powstawaniem reaktywnych form tlenu, czyli wolnych rodników. Taka aktywność antyoksydacyjna miedzi zapewnia ograniczenie procesów starzenia się organizmu, wspomaga odporność organizmu, sprzyja także profilaktyce antynowotworowej.

Miedź reguluje syntezę kilkunastu białek, w tym kolagenu budującego tkankę łączną. Dzięki temu wzmacnia kości i stawy, dba o nienaganny wygląd skóry i włosów. Ogranicza powstawanie zmarszczek i przebarwień, dba o elastyczność skóry, ogranicza wypadanie włosów. Miedź jest niezbędna także w procesie syntezy melaniny - barwnika odpowiadającego za kolor skóry czy włosów. Miedź jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu krążenia. Jako silny antyoksydant miedź chroni przed rozwojem miażdżycy i jej powikłań, wspomaga krążenie krwi i wpływa korzystnie na syntezę erytrocytów, czyli czerwonych krwinek odpowiedzialnych za transport tlenu. Z kolei jej wpływ na układ nerwowy polega na wspomaganiu syntezy osłonek mielinowych, co warunkuje prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych. Miedź pozytywnie wpływa na pracę mózgu, zapewnia doskonałą pamięć i zdolności koncentracji. Ponadto wspomaga wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego, przez co pośrednio zapobiega rozwojowi anemii.

Występowanie miedzi w diecie

Miedź to pierwiastek, który znaleźć można w wielu naturalnych źródłach. Zarówno produkty pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego ją zawierają.

Źródła miedzi w odżywianiu

Bogate źródła miedzi w diecie to:

  • wątroba wołowa,
  • kakao (gorzka czekolada),
  • orzechy laskowe, migdały, nerkowce,
  • nasiona słonecznika, pestki dyni,
  • sery żółte,
  • grzyby,
  • natka pietruszki,
  • kasza gryczana,
  • biała fasola,
  • chleb żytni razowy,
  • śledź solony,
  • mięso z kurczaka,
  • banany,
  • pomidory,
  • jajka,
  • brokuły,
  • twaróg.

Przyswajalność miedzi z diety wynosi około 35 - 50%, jest to jednak wartość zmienna - w stanach niedoborów miedzi jej wchłanianie ulega zwiększeniu.

Zapotrzebowanie na miedź

Dzienne zapotrzebowanie na miedź dla osoby dorosłej to około 0,9 mg. Większe zapotrzebowanie wykazują kobiety w ciąży i okresie karmienia piersią - odpowiednio 1 i 1,3 mg. Ponadto zwiększone zapotrzebowanie na miedź stwierdzane jest także u osób cierpiących na niedokrwistość megaloblastyczną lub przewlekle suplementujących cynk.

By dostarczać organizmowi odpowiednich ilości miedzi wraz z dietą, warto zadbać o jak najlepsze jej przyswajanie z przewodu pokarmowego. Unikać należy jednoczesnego spożywania cynku, molibdenu, kwasu acetylosalicylowego czy kadmu. Niekorzystnie wpływa także obecność w diecie kwasu fitynowego. Z kolei lepsze wchłanianie miedzi zawdzięczamy białkom zwierzęcym.

Niedobór miedzi

Zbyt niski poziom miedzi spotykany jest rzadko. Najczęściej problem niedoboru miedzi dotyczy wcześniaków, może także towarzyszyć zespołom złego wchłaniania, nadmiernej utracie miedzi z moczem oraz przewlekłej suplementacji cynku. Niedobór miedzi występuje powszechnie w Afryce, a przyczyną jest dieta zubożona w minerały i aminokwasy.

Niedobór miedzi daje szereg objawów ze strony wielu układów. Przede wszystkim zbyt niski poziom miedzi może prowadzić do anemii, co związane jest z ograniczeniem wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. Anemii towarzyszą wtedy charakterystyczne objawy: bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, osłabienie. Kolejnymi objawami są zaburzenia pamięci i koncentracji, spadek odporności, nadmierne osłabienie i łamliwość kości.

Niski poziom miedzi może się także objawiać:

  • łamliwością paznokci i nadmiernym wypadaniem włosów,
  • drętwieniem kończyn,
  • nadmiernym pękaniem naczynek krwionośnych,
  • brakiem apetytu,
  • rozdrażnieniem i nerwowością,
  • stanami psychotycznymi.

Nadmiar miedzi w organizmie

Bardzo trudno jest przedawkować miedź - zarówno pochodzącą z diety, jak i suplementów. Nadmiar miedzi w organizmie bardzo często wynika z defektu genetycznego sprzyjającego kumulacji miedzi w organizmie - choroba Wilsona. Na skutek zaburzenia wydalania miedzi wraz z żółcią do przewodu pokarmowego, dochodzi do kumulacji miedzi w mózgu i wątrobie oraz poważnych zaburzeń w pracy tych narządów.

Najczęstsze objawy to:

  • bóle brzucha, żółtaczka, wodobrzusze wynikające z zaburzenia pracy wątroby,
  • zaburzenia mowy i połykania, ślinotok, mimowolne drżenie mięśni spowodowane uszkodzeniami układu nerwowego,
  • depresja, zaburzenia agresywne, manie czy psychozy,
  • charakterystyczna złogi miedzi w rogówce oka, widoczne jako złoto - brązowy pierścień.

Choroba Wilsona najczęściej pojawia się około 20 - 30 roku życia, a jej leczenie polega na stosowaniu pelicynaminy chelatującej jony miedzi i ułatwiającej ich usuwanie. W leczeniu należy ponadto stosować dietę o niskiej zawartości miedzi.

Komentarze