Pomidor - właściwości, wartości odżywcze, kalorie. Pomidory w kuchni

PomidorPomidory zajmują czwarte miejsce pod względem popularności wśród warzyw, zaraz po ziemniakach, sałacie oraz cebuli.  Pomidor doskonale smakuje i jest niskokaloryczny, przez co może stanowić znakomity składnik diet redukcyjnych. Sprawdza się także w przypadku diabetyków.

Roślina ma za sobą dość burzliwą historię. Pochodzi z północnych obszarów Ameryki Południowej, gdzie była uprawiane przez jej rdzennych obywateli. Około 2000 lat temu dotarła do Ameryki Środkowej oraz Północnej. To właśnie na Nowym Kontynencie została odkryta przez samego Krzysztofa Kolumba. Do Europy pomidor przybył wraz z hiszpańskimi żeglarzami w pierwszej połowie XVI wieku. Początkowo jego czerwone jagody były uważane za trujące, dlatego krzewy pełniły w ogrodach jedynie funkcję ozdobną. Kolor owoców oraz specyficzny aromat wydzielany przez zielone części rośliny sugerował botanikom, że jej spożycie może okazać się nieprzewidziane w skutkach. Jako pierwsi pomidory dołączyli do swojej kuchni Włosi oraz Hiszpanie. Ci ostatni uprawiali je już pod koniec XVI wieku. W Italii pomidory od XVII wieku stały się podstawą wielu kulinariów charakterystycznych dla regionu. Sto lat później trafiły do Francji, gdzie były uważane za afrodyzjak. Nazywano je nawet jabłkami miłości. W Polsce krzewy z pomidorami wyhodowano po raz pierwszy dopiero w 1880 roku. Popularność zdobyły jednak dopiero po I wojnie światowej. Dziś pomidory stanowią jeden z podstawowych składników kuchni śródziemnomorskiej. Są wykorzystywane niemal na całym świecie do sporządzania rozmaitych potraw. Warto jednak pamiętać również o tym, że pomidory nie tylko świetnie smakują, ale także posiadają szereg właściwości korzystnych dla zdrowia.

Pomidor - owoc czy warzywo?

Pomidor uważany za warzywo, od wielu lat skutecznie udowadnia, że zasługuje również ... na miano owocu. Jego dzikie formy można spotkać do dziś w okolicach Peru, na Wyspach Kanaryjskich i na Filipinach.

Kwiaty pomidora

Kwiaty pomidora

Witaminy, minerały, przeciwutleniacze zawarte w pomidorach

W pomidorach można znaleźć prawdziwe bogactwo witamin i mikroelementów. Wśród tych ostatnich pierwszeństwo zyskuje oczywiście potas, chociaż nie brakuje także innych pierwiastków: wapnia, magnezu, żelaza, cynku, manganu, miedzi, kobaltu, fosforu, fluoru oraz jodu. Pomidory zawierają także wysokie stężenie witamin z grupy B, kwasu askorbinowego, beta-karotenu oraz witaminy PP i biotyny. Obecność kwasu foliowego sprawia z kolei, że pomidory są szczególnie zalecane kobietom planującym zajście w ciążę oraz przyszłym mamom. Związek ten zapobiega bowiem wadom rozwojowym cewy nerwowej u płodu. Dba ponadto o dobrą kondycję kobiet i wraz z witaminą B12 oraz żelazem zapobiega anemii, która bardzo często nęka kobiety spodziewające się dziecka.

Warto pamiętać także o tym, że pomidory, zwłaszcza czerwone odmiany, są cennym źródłem resweratrolu. To substancja zaliczana do związków fenolowych, wykazująca silne działanie antyoksydacyjne. Nie brakuje w nich ponadto likopenu, przeciwutleniacza, który podczas obróbki termicznej przechodzi w formę jeszcze lepiej przyswajalną przez organizm. Jak dowiedli hiszpańscy naukowcy, wchłanianie likopenu zwiększa obecność tłuszczów, szczególnie oliwy z oliwek. Ponadto nie można zapominać o tym, że zarówno zielone części rośliny, jak i niedojrzałe owoce zawierają solaninę - substancję wywołującą niekorzystny wpływ na ludzki organizm. Co ważne, jest to związek chemiczny, który nie znika podczas obróbki termicznej, lecz ulega neutralizacji w procesie dojrzewania owocu. Z tego względu nie zaleca się spożywania zielonych pomidorów w jakiejkolwiek postaci. Ciekawostką jest, że aby przyspieszyć ich dojrzewanie, wystarczy umieścić je w foliowej torbie razem z jabłkami. Wydzielany przez owoce etylen sprawi, że pomidory będą szybciej czerwienieć. Warto także wiedzieć o tym, że askorbinaza, czyli enzym występujący w zielonych ogórkach niszczy witaminę C zawartą w pomidorach, przez co nie zaleca się łączenia obu warzyw.

Kalorie

Pomidory są bardzo nisko kaloryczne. W 100 gramach pomidorów znajduje się tylko około 18 kcal, co sprawia, że świetnie sprawdzają się w diecie osób chcących zrzucić kilogramy. Wartość indeksu glikemicznego dla pomidorów to 30, przy czym dla suszonych wartość ta podwyższa się do 35.

Uprawa pomidorów

Uprawa pomidorów

Właściwości zdrowotne pomidorów

Badania naukowe prowadzone na przestrzeni ostatnich lat udowadniają, że pomidory mogą stać się skuteczną bronią w walce z nowotworami. Świetnie sprawdzają się bowiem zarówno w profilaktyce raka, jak i w charakterze środka wspomagającego terapię. Wszystko za sprawą obecnego w owocach likopenu, nadającego im czerwone zabarwienie. Substancja ta jest cennym antyoksydantem, wykazującym dwukrotnie większą skuteczność w zwalczaniu wolnych rodników niż powszechnie znany beta-karoten. Szkodliwe produkty przemiany materii, wnikając do komórek, powodują ich uszkodzenia i warunkują niekontrolowane namnażanie się jednostek zmienionych chorobowo. Likopen przeciwdziała tego typu procesom, neutralizując ich przyczynę. Specjaliści z Harvardu dowiedli, że likopen znakomicie wspomaga profilaktykę oraz leczenie raka prostaty. Poddani badaniom mężczyźni spożywający około 10 porcji pomidorów w tygodniu, byli o 45% mniej narażeni na nowotwory gruczołu krokowego, w porównaniu z tymi, których dieta była uboga w powyższe owoce. Z kolei włoscy naukowcy udowodnili, że spożywanie około 7 porcji pomidorów tygodniowo zapobiega rozwojowi raka żołądka oraz jelita grubego. Badacze z Izraela przekonują zaś, że likopen świetnie sprawdza się w hamowaniu namnażania się komórek nowotworowych wywołujących raka piersi oraz endometrium. Uwagę przykuwają także wyniki eksperymentów przeprowadzonych przez specjalistów z Manchesteru, w których zaznacza się wyraźna korelacja między spożywaniem dużej ilości pomidorów i zmniejszonym ryzykiem zapadnięcia na nowotwór skóry. W pomidorach można znaleźć też wysokie stężenie kwasu chlorogenowego i kwasu p-kumarynowego. Związki te hamują powstawanie nitrozamin - rakotwórczych substancji będących składnikiem dymu tytoniowego. Dzięki temu chronią przed wystąpieniem raka płuc i są zalecane szczególnie palaczom.

Ochrona układu sercowo-naczyniowego

Mówiąc o chorobach cywilizacyjnych, warto wspomnieć o tym, że pomidory są niezastąpione w profilaktyce i leczeniu schorzeń serca. Wysoka zawartość potasu sprawia, że znakomicie regulują ciśnienie krwi. Obecny w nich resweratrol oraz likopen są z kolei silnymi przeciwutleniaczami zapobiegającymi miażdżycy. Zwalczają wolne rodniki, chronią śródbłonek naczyń przed powstawaniem mikrouszkodzeń i zapobiegają odkładaniu się złogów cholesterolowych. Na antymiażdżycowe właściwości pomidorów wpływa także jeden z obecnych w nich kwasów, który przedostając się do komórek wątroby nasila procesy utleniania lipidów i hamuje kumulowanie się w nich trójglicerydów. Warto także wspomnieć o pektynach, które obniżają wchłanianie cholesterolu w jelitach i jednocześnie zapobiegają odkładaniu się go w żyłach i tętnicach. Pomidory wpływają także na kondycję krwi. Żelazo, witaminy z grupy B oraz kwas foliowy to trio, które skutecznie chroni przed anemią. Naukowcy z Aberdeen dowiedli z kolei, że żółta otoczka pestek występujących w miąższu pomidora zawiera związki chemiczne chroniące przed powstawaniem zakrzepów krwi. W ten sposób owoce pozwalają zmniejszyć ryzyko wystąpienia zawału serca. Według zapewnień badaczy już 4 pomidory pozwalają obniżyć aktywność trombocytów o ponad 70%.

Zdrowy żołądek i jelita

Od wielu lat specjaliści z zakresu żywienia przekonują, że pomidory świetnie chronią układ pokarmowy. Dowiedziono, że zapobiegają rozwojowi raka żołądka oraz okrężnicy. Co ważne, działają alkalizująco przez co chronią śluzówkę systemu trawiennego przed degradacyjnym działaniem kwasów. Owoce są także cennym źródłem błonnika, zapewniającego uczucie sytości i gwarantującego dobre oczyszczanie jelit. Zapobiegają zaleganiu w nich szkodliwych produktów przemiany materii i wpływają pozytywnie na rozwój mikroflory jelit.

Pomidory koją nerwy i wzmagają odporność

Pomidory znakomicie wpływają na układ nerwowy. Chińscy naukowcy udowodnili, że regularne spożywanie czerwonych owoców zmniejsza o połowę ryzyko zachorowania na depresję. Odpowiedzialny jest za to przede wszystkim zawarty w nich brom. Wysoka zawartość witamin i mikroelementów sprawia z kolei, że pomidory są zalecane osobom w stanach wyczerpania. Doskonale łagodzą efekty przesilenia letniego i zimowego. Usprawniając przepływ krwi w naczyniach mózgowych, warunkują poprawę pamięci oraz koncentracji. Świetnie sprawdzają się więc w diecie uczniów, studentów oraz osób wykonujących pracę umysłową. Co ważne, obecna w nich witamina C, sprzyja poprawie odporności. Stymuluje układ immunologiczny do wydzielania przeciwciał i doskonale chroni organizm przed infekcją. Pozwala także złagodzić jej skutki w chwili, gdy bakterie lub wirusy przenikną do ustroju. Naukowcy przekonują, że jeden duży pomidor o masie około 180 gram pokrywa aż 60% dziennego zapotrzebowania człowieka na kwas askorbinowy.

Pomidory w kosmetyce - zdrowa skóra i młody wygląd

Pomidory znajdują też szerokie zastosowanie w kosmetologii. Obecność antyoksydantów sprawia, że spożywanie pomidorów znacząco wpływa na młody wygląd skóry. Związki te, usuwając wolne rodniki, zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się komórek, co z kolei powoduje, że eliminują wystąpienie zmarszczek. Z kolei maseczki z pomidorów świetnie rozjaśniają cerę i znakomicie nawilżają naskórek, dostarczając mu przy tym substancji odżywczych. Mogą być także stosowane wspomagająco w leczeniu trądziku młodzieńczego. Badania naukowe dowodzą ponadto, że owoce te podwyższają stężenie prokolagenu, dzięki czemu warunkują jędrność i sprężystość skóry. Zawarty w nich likopen zwiększa odporność skóry na działanie promieniowania ultrafioletowego, co pośrednio przyczynia się do jej ochrony przed nowotworami. Regularne spożywanie pomidorów może stanowić także naturalny filtr przeciwsłoneczny. Dzięki obecności witaminy C, która stymuluje produkcję włókien kolagenowych, pomidory pozwalają także przyspieszyć proces zabliźniania się ran. Z kolei witamina A stymuluje produkcję keranocytów, warunkujących prawidłową regenerację naskórka.

Pomidor w kuchni - gotowany, pasteryzowany, na surowo

Być może trudno w to uwierzyć, ale jeszcze kilkadziesiąt lat temu pomidory nie były w Polsce dostępne przez cały rok. Dziś możemy cieszyć się ich smakiem przez 12 miesięcy. Czerwone owoce doskonale sprawdzają się jako składnik zup oraz sosów. Można też spożywać je na surowo i dodawać do różnorodnych surówek. W ostatnich latach dużą popularnością cieszą się aromatyczne i bogate w składniki odżywcze pomidory suszone, stanowiące ciekawy składnik surowych i gotowanych potraw.

Suszone pomidory

Pomidor suszony

Dietetycy sugerują ponadto, by śmiało sięgać po ketchupy. Sosy pomidorowe zawierają bowiem więcej likopenu, niż surowe owoce. Osoby o podwyższonym poziomie cukru we krwi powinny jednak wybierać produkty o stosunkowo niskim stężeniu węglowodanów. Warto także pokusić się o samodzielnie przyrządzenie ketchupu, będącego świetnym dodatkiem do potraw w jesienno-zimowym okresie, kiedy nie można kupić rodzimych, świeżych pomidorów.

Komentarze