Tyroksyna T4, fT4 - rola w organizmie, normy, wysokie, niskie T4, fT4

Tyroksyna to hormon tarczycy syntetyzowany bezpośrednio przez ten organ, który po części przekształcany jest do trójjodotyroniny T3. Tyroksyna oddziałuje na wiele układów i narządów, a także reguluje procesy przemiany materii. Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom tyroksyny w organizmie prowadzi do zaburzeń zdrowotnych.

Rola tyroksyny w organizmie

Tyroksyna T4 to hormon syntetyzowany przez komórki pęcherzykowe tarczycy. Hormon ten powstaje z aminokwasu tyrozyny, a następnie jest magazynowany w komórkach tarczycy. Tu hormon połączony jest z białkiem tyreoglobuliną. Tyroksyna jest uwalniania z tarczycy pod wpływem działania hormonu tyreotropowego TSH, syntetyzowanego przez przysadkę. Wysoki poziom T4 prowadzi do ograniczenia syntezy TSH i następowego spadku uwalniania T4. Z kolei niski poziom tyroksyny we krwi nasila syntezę TSH przez przysadkę i T4 przez tarczycę. Uwolniona tyroksyna występuje we krwi głównie w formie związanej z białkami, zaś niewielka jej część określana jest mianem frakcji wolnej - i taka wolna tyroksyna fT4 jest aktywna biologicznie.

Rola tyroksyny w organizmie to przede wszystkim regulowanie procesów przemiany materii:

• normalizowanie poziomu glukozy we krwi na drodze regulowania wchłaniania glukozy z przewodu pokarmowego oraz zużywania glukozy przez komórki,
• utlenianie tłuszczów do glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych,
• nasilanie procesów termogenezy.

Ponadto tyroksyna reguluje zużywanie tlenu w ważnych życiowo organach - sercu, mózgu, wątrobie, a także mięśniach czy nerkach. Ponadto jest hormonem regulującym gospodarkę wapniowo - fosforanową oraz potasową. Hormon T4 reguluje także aktywność gruczołów płciowych i płodność, a także wpływa korzystnie na laktację. Część tyroksyny przekształcana jest w tkankach do trójjodotyroniny, dlatego tyroksyna uznawana jest za prohormon.

Prawidłowy poziom tyroksyny we krwi - normy

Norma tyroksyny we krwi to 58-154 nmol/l, a tyroksyny wolnej (FT4) 11,8-24,6 pmol/l. Badanie poziomu T4 czy fT4 wykonywane jest w próbce krwi żylnej pobranej na czczo. Zalecane jest oznaczanie wolnej frakcji hormonu, ponadto oznaczyć należy poziom TSH - bez tego badania trudno o interpretację wyniku badania tyroksyny.

Wskazaniem do badania poziomu T4 we krwi jest:

• monitorowanie terapii hormonów tarczycy,
• nieprawidłowy wynik badania TSH,
• monitorowanie leczenia raka tarczycy,
• przesiewowe badania u noworodków w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy,
• wystąpienie objawów niedoczynności bądź nadczynności tarczycy.

Wysoki poziom tyroksyny w organizmie

Wysoki poziom tyroksyny najczęściej świadczy o nadczynności tarczycy. Wtedy poziomowi T4 powyżej normy towarzyszy niski poziom TSH we krwi. Nadczynność tarczycy najczęściej ma charakter choroby Gravesa - Basedowa, czyli autoimmunologicznego schorzenia, w którym nieprawidłowo funkcjonujący układu immunologiczny syntetyzuje przeciwciała pobudzające receptory dla TSH. Przeciwciała te naśladują działanie hormonu TSH i pobudzają tarczycę do syntezy tyroksyny.

Nadczynność tarczycy i wysoki poziom tyroksyny objawiają się w następujący sposób:

• utrata masy ciała,
• drażliwość i nerwowość,
• przyspieszona akcja serca,
• kłopoty ze snem,
• bezsenność,
• zaburzenia miesiączkowania i płodności,
• nadmierne wypadanie włosów,
• wzrost ciśnienia krwi,
• biegunki.

Wysoki poziom tyroksyny we krwi leczony jest lekami tyreostatycznymi, które ograniczają wydzielanie hormonów tarczycy.

Niski poziom tyroksyny w organizmie

Zbyt niski poziom T4 w organizmie najczęściej towarzyszy wysokiemu poziomowi TSH, co składa się na obraz niedoczynności tarczycy. Niedoczynność tarczycy objawia się przyrostem masy ciała, sennością i chronicznym zmęczeniem. Charakterystyczne jest spowolnienie akcji serca, zła tolerancja zimna, sucha skóra oraz osłabione włosy i paznokcie. W terapii niedoczynności tarczycy stosowana jest tyroksyna w formie leku.

Tyroksyna jako lek

W terapii niedoczynności tarczycy stosowana jest lewotyroksyna, czyli syntetyczny analog tyroksyny. Wykazuje ona aktywność biologiczną analogiczną do hormonu tarczycy. Efekt stosowania lewotyroksyny pojawia się po około dwóch tygodniach jej zażywania i utrzymuje do około 3 tygodni po zaprzestaniu leczenia. Podczas stosowania leku należy monitorować poziom fT4 i TSH we krwi. Dawkowanie leku ustalane jest indywidualnie dla każdego pacjenta.