Bor w organizmie - zapotrzebowanie, rola, niedobór, nadmiar

Bor to mikroelement powszechnie występujący w przyrodzie, duże jego ilości występują w większości roślin. W organizmie człowieka skumulowany jest w kościach, śledzionie i przytarczycach. Jego średnia zawartość w ciele człowieka jest śladowa, jednak to nie umniejsza znaczącej roli boru w utrzymaniu wielu procesów życiowych.

Bor - źródła i zapotrzebowanie

Jak już wspomniano, bor występuje w dużych ilościach w roślinach, zaś w produktach pochodzenia zwierzęcego znajdują się śladowe jego ilości.  Stąd dieta bogata w warzywa i owoce zapewnia odpowiednie ilości boru. Brak jest ścisłych rekomendacji dotyczących dziennego spożycia boru, szacunkowe zapotrzebowanie na ten pierwiastek śladowy to 2 - 4 miligramów na dobę. Warto mieć na uwadze, że dawka powyżej 100 mg na dobę uznawana jest za toksyczną, a zatem mocno niepożądaną.

Najbogatsze źródła boru w diecie to owoce: jabłka, winogrona, gruszki, migdały, orzechy, daktyle, brzoskwinie, rodzynki, awokado, suszone śliwki i jagody. Inne pokarmy, w których znaleźć można znaczne ilości boru, to pomidory, rośliny strączkowe, fasola, buraki, kapusta, kalafior, rzeżucha, miód i jaja. Szacuje się, iż wchłanianie boru wynosi około 64-98%, jest jednak ograniczane obecnością leków, które obniżają kwasowość żołądka (np. powszechnie występującym w suplementach diety mleczanem magnezu).

Rola boru w organizmie

Bor to pierwiastek śladowy o istotnym wpływie na gospodarkę wapniowo - fosforanową, a tym samym na układ kostny. Bor nasila wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym, jednocześnie ograniczając jego wydalanie z organizmu. Normalizowanie poziomu wapnia odgrywa kluczową rolę dla odpowiedniej mineralizacji kości oraz prawidłowego procesu ich wzrostu. Dzięki takim właściwościom bor skutecznie zapobiega rozwojowi demineralizacji kości i osteoporozy, co ma szczególne znaczenie dla kobiet po menopauzie.

Bor odgrywa także niebagatelną rolę w regulowaniu gospodarki hormonalnej. Wpływa na aktywność estrogenów oraz testosteronu. Pełni więc szczególną rolę w procesie budowy masy mięśniowej (co ma znaczenie na przykład dla osób pracujących nad rozbudową masy mięśniowej, np. dla kulturystów), a także łagodzi dolegliwości związane z okresem menopauzy u kobiet. Po raz kolejny bor okazuje się być niezwykle ważnym pierwiastkiem dla kobiet  w okresie przekwitania.

Ponadto bor warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, wpływa na funkcje intelektualne i pamięć, zarówno krótkotrwałą jak i długotrwałą. Odpowiednie spożycie boru kształtuje zdolności poznawcze, koncentrację, a także zdolności manualne i koordynację ruchową. Bor zapobiega rozwojowi reumatoidalnego zapalenia stawów, alergii skórnych czy artretyzmu.

Niedobór boru w organizmie

Przy zróżnicowanej, obfitującej w warzywa i owoce diecie, niedobór boru zdarza się rzadko. Najczęściej dotyka osoby zażywające w dużych ilościach leki ograniczające wchłanianie boru z przewodu pokarmowego.

Jakie są objawy niedoboru boru?

Objawy niedoboru boru są nieswoiste i mogą być mylone z innymi symptomami. Najczęściej pojawiają się dolegliwości bólowe kości i stawów, które z czasem mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Najistotniejsze z nich to:

• demineralizacja kości i osteoporoza, prowadzące do nadmiernej łamliwości kości i utrudnionego gojenia złamań
• zahamowanie wzrostu u dzieci i młodzieży
• choroby zwyrodnieniowe stawów, w tym reumatoidalne zapalenie stawów
• zaburzenia hormonalne, obejmujące spadek poziomu estrogenu czy testosteronu (czyli hormonów płciowych)
• zaburzenia pamięci i koncentracji
• apatia
• ograniczenie sprawności umysłowej
• upośledzenie odporności
• wzmożone wydalanie wapnia i magnezu z organizmu
• wzrost częstości zachorowań na nowotwory gruczołu krokowego

Zatrucie borem

Bor to pierwiastek, którego organizm nie magazynuje w tkankach, stąd jego nadmiar zdarza się bardzo rzadko. Gdy już dojdzie do przedawkowania tego pierwiastka, objawy nadmiaru boru w organizmie to:

• biegunka
• bóle brzucha
• bóle głowy
• wypadanie włosów
• osłabienie i rozdrażnienie
• depresja
• drgawki (bardzo rzadko)
• zaczerwienienie i złuszczanie się skóry, wybroczyny skórne oraz pęcherze z wysiękiem.